łacina 4 tematy

res mobiles

rzeczy ruchome

res immobiles

rzeczy nieruchome

res consumptibiles

rzeczy zużywalne

res corporales

rzeczy materialne

res incorporales

rzeczy niematerialne

res in commercio

rzeczy znajdujące się w obrocie prawnym

res extra commercium

rzeczy wyjęte z obrotu prawnego

res nullius

rzeczy niczyje, nie należące do nikogo

res derelictae

rzeczy porzucone przez właściciela z zamiarem pozbycia się prawa własności

res divini iuris

rzeczy wyjęte z obrotu prawnego ze względu na prawo boskie

res humani iuris

rzeczy wyjęte z obrotu prawnego ze względu na prawo ludzkie

res furtivae

rzeczy skradzione

possessio

posiadanie

corpus

fizyczne władztwo nad rzeczą

animus rem sibi habendi

wola zatrzymania rzeczy dla siebie

animus rem alieni habendi

wola zatrzymania rzeczy dla innej osoby

possessio bonae fidei

posiadanie w dobrej wierze

possessio malae fidei

posiadanie w złej wierze

possessio vitiosa (vi, clam, precario)

posiadanie wadliwe (nabyte siłą, potajemnie lub na prośbę w odwołalne użytkowanie)

possessio non vitiosa

posiadanie niewadliwe

possessio civilis; possessio ad usucapionem

posiadanie według prawa cywilnego, które prowadzi do nabycia prawa własności przez zasiedzenie

possessio naturalis; detentio

posiadanie naturalne, dzierżenie

dominium, proprietas

własność

ius possidendi

prawa do posiadania rzeczy

ius utendi

prawo do używania, korzystania z rzeczy

ius fruendi

prawo do pobierania pożytków rzeczy

fructus naturales

pożytki naturalne, jakie przynosi rzecz zgodnie z jej naturalnym przeznaczeniem

fructus civiles

pożytki cywilne, jakie przynosi rzecz na podstawie stosunku prawnego

ius abutendi

prawo do całkowitego zużycia rzeczy

ius disponendi

prawo do rozporządzania rzeczą

rei vindicatio

roszczenie windykacyjne

actio negatoria

roszczenia negatoryjne

probatio diabolica

dowód diabelski

usucapio

nabycie prawa własności przez zasiedzenie

occupatio

nabycie prawa własności przez zawłaszczenie

accessio

nabycie prawa własności wskutek połączenia rzeczy

specificatio

nabycie prawa własności wskutek przetworzenia rzeczy

thesaurus

nabycie prawa własności wskutek znalezienia skarbu

communio pro indiviso

współwłasność w częściach idealnych

traditio brevi manu

przeniesienie prawa własności bez wręczenia rzeczy, gdy nabywca był już wcześniej jej dzierżycielem,

constitutum possessorium

przeniesienie posiadania bez fizycznego wręczenia rzeczy przez dotychczasowego posiadacza, który nadal zachowuje rzecz w swoim faktycznym władaniu, jednak już w imieniu nabywcy

Res nullius cedit primo occupanti

Rzecz niczyja przypada temu, kto pierwszy ją zawłaszczył

Accessio cedit principali

Rzecz przyłączona przypada głównej

Superficies solo cedit

To, co znajduje się na powierzchni gruntu, przypada gruntowi (jego właścicielowi)

Usucapio est adiectio domini per continuationem possessionis temporis lege definiti

Zasiedzenie jest nabyciem prawa własności wskutek ciągłego posiadania przez czas oznaczony prawem

Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet

Nikt nie może przenieść na drugiego więcej prawa niż ma sam

Nemo sibi ipse causam possessionis mutare posse

Nikt sam dla siebie nie może zmienić podstawy posiadania

iura in re aliena

prawa na rzeczy cudzej

servitus

służebność

usucapio servitutis

zasiedzenie służebności

servitutes praediorum

służebności gruntowe

servitutes praediorum rusticorum

służebności gruntowe wiejskie

servitus aquaeductus

służebność przeprowadzenia wodociągu przez cudzy grunt

servitus aquae haustus

służebność czerpania wody na cudzym gruncie

servitus viae

służebność drogi

servitutes praediorum urbanorum

służebności gruntowe miejskie

servitus altius non tollendi

służebność widoku

servitus oneris ferendi

służebność oparcia muru o mur sąsiedni

servitutes personarum

służebności osobiste

usus

używanie rzeczy

ususfructus

użytkowanie rzeczy

habitatio

prawo mieszkania w cudzym budynku

operae servorum et animalium

prawo korzystania z pracy cudzego niewolnika lub zwierzęcia

pignus

zastaw ręczny

pignus conventionale

zastaw powstały w drodze umowy między zastawcą i zastawnikiem

pignus tacitum vel legale

zastaw ustanowiony milcząco, tzn. na podstawie zwyczaju lub przepisu prawa

pignus in causa iudicati captum

zastaw ustanowiony w celach egzekucyjnych

pactum antichreticum

umowa, na mocy zastawnik uzyskiwał prawo używania przedmiotu zastawu i pobierania z niego pożytków w miejsce odsetek

hypotheca

hipoteka, zastaw umowny

hypotheca generalis

zastaw umowny ustanowiony na całym majątku dłużnika

hypotheca specialis

zastaw umowny ustanowiony na poszczególnych przedmiotach

superficies

prawo do odpłatnego korzystania z budynku wzniesionego na cudzym gruncie

emphyteusis

emfiteuza, dzierżawa wieczysta

confusio

1) zmieszanie się dwóch płynów, jeden z przypadków accessio; 2) wygaśnięcie prawa na rzeczy cudzej na skutek zbiegu z prawem własności

Servitus in faciendo consistere nequit

Służebność nie może polegać na działaniu

Servitus servitutis esse non potest

Nie może istnieć służebność na służebności

Servitutibus civiliter utendum est

Służebność należy wykonywać w sposób oględny

Nulli res sua servit

Nie można mieć służebności na własnej rzeczy

Praedia debent esse vicina

Służebności gruntowe powinny być ustanawiane na gruntach sąsiednich

Servitutis causa debet esse perpetua

Przyczyna ustanowienia służebności powinna mieć trwały charakter

Prior tempore, potior iure

Pierwszy w czasie, lepszy w prawie

Indivisa est pignor

Służebność nie może polegać na działaniu

anatocismus

anatocyzm; pobieranie procentów od zaległych odsetek

commodatum

umowa użyczenia

compensatio

potrącenie

creditor

wierzyciel

culpa

wina

culpa in contrahendo

wina przy zawarciu umowy

culpa in eligendo

odpowiedzialność za wybór osoby, której powierzono wykonanie pewnej czynności lub dzieła

culpa lata (magna)

poważne niedbalstwo, ciężka wina

custodia

szczególny obowiązek strzeżenia rzeczy

damnum emergens

szkoda rzeczywista

debitor

dłużnik

delictum

czyn niedozwolony

depositum

umowa depozytu

dolus

podstęp, zły zamiar, oszustwo

emptio venditio

umowa kupna-sprzedaży

facultas alternativa

upoważnienie przemienne

locatio conductio

umowa najmu

lucrum cessans

utracony zysk

mandatum

umowa zlecenia

mora

zwłoka

mora creditoris

zwłoka wierzyciela

mora debitoris

zwłoka dłużnika

negotiorum gestio

prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia

obligatio

zobowiązanie

obligatio alternativa

zobowiązanie przemienne

obligatio bilateralis

zobowiązanie dwustronnie zobowiązujące

obligatio bilateralis aequalis

zobowiązanie dwustronnie zobowiązujące doskonałe

obligatio bilateralis inaequalis

zobowiązanie dwustronnie zobowiązujące niedoskonałe

obligatio civilis

zobowiązanie cywilne

obligatio in solidum

zobowiązanie solidarne

obligatio naturalis

zobowiązanie naturalne

obligatio unilateralis

zobowiązanie jednostronnie zobowiązujące

obligationes ex contractu

zobowiązania z umów chronionych przez ius civile

obligationes ex delicto

zobowiązania z czynów niedozwolonych (deliktów)

pacta nuda

„gołe porozumienia”; nieformalne umowy, które nie rodziły według ius civile skargi

pretium

cena, wartość

pretium affectionis

szczególna wartość, którą ktoś ze względów osobistych przywiązuje do danej rzeczy

pretium conventionale

cena umowna

pretium legale

cena urzędowa

regressus

roszczenie zwrotne

societas

umowa spółki

societas leonina

„lwia spółka”

usurae

odsetki

usurae conventionales (ex pacto)

odsetki umowne

usurae ex mora

odsetki z tytułu zwłoki

usurae grave

wysokie odsetki

usurae legitimae

odsetki ustawowe

perceptio usurarum

pobieranie odsetek

vis maior

siła wyższa

Alterius contractu nemo obligatur

Umowa nie zobowiązuje osoby trzeciej

Casus a nullo praestatur

Za przypadek nikt nie odpowiada

Casus est maior vis cui humana infirmitas resistere non potest

Siłą wyższą jest zdarzenie, któremu słabość ludzka nie może się oprzeć

Compensatio est debiti et crediti inter se contributio

Potrącenie jest wzajemnym zaliczeniem długu i wierzytelności

Depositum est, quod custodiendum alicui datum est

Depozytem jest to, co zostało dane komuś do strzeżenia

Dies interpellat pro homine

Termin wzywa za człowieka

Fur semper moram facere videtur

Złodziej zawsze jest traktowany tak, jakby znajdował się w zwłoce

Genus perire non censetur

Uważa się, że gatunek nie ginie

Impossibilium nulla obligatio est

Nie ma zobowiązania, gdy świadczenie jest niemożliwe do wykonania

Mora debitoris perpetuat obligationem

Zwłoka dłużnika utrwala zobowiązanie

Mora trahit periculum

Zwłoka pociąga za sobą ryzyko

Obligatio est iuris vinculum, quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iura

Zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia komuś pewnej rzeczy według praw naszego państwa

Pacta sunt servanda

Umów należy dotrzymywać

Periculum est emptoris

Ryzyko ponosi kupujący

Sine pretio nulla venditio est

Bez ustalenia ceny nie ma sprzedaży

actio

skarga, powództwo

actiones mutuae

powództwa wzajemne

actiones perpetuae

powództwa wieczyste, które nie ulegają przedawnieniu

actiones praeiudiciales

powództwa zmierzające do wstępnego ustalenia prawa lub stosunku prawnego jako istotnej okoliczności dla rozstrzygnięcia zasadniczej kwestii

actiones temporales

powództwa czasowe ulegające przedawnieniu

actor

powód w procesie cywilnym; oskarżyciel w procesie karnym

appellatio

apelacja

appellatio in devolutivo

apelacja bez jednoczesnego zawieszenia wyroku instancji niższej

appellatio in suspensivo

apelacja przy jednoczesnym zawieszeniu skutków wyroku

advocatus

adwokat

advocatus diaboli

„adwokat diabła”

compromissum

zapis na sąd polubowny

contumatio

niestawiennictwo na rozprawie sądowej

exceptio

zarzut procesowy pozwanego przeciw skardze powoda

exception plurium concubentium

zarzut pozwanego o ojcostwo, że matka dziecka utrzymywała w czasie jego poczęcia stosunki płciowe także z innym mężczyzną

exceptio praescriptionis

zarzut przedawnienia

exceptio rei iudicatae

zarzut rzeczy osądzonej

exceptiones dilatoriae (temporales)

zarzuty oddalające skargę powoda na pewien czas

exceptiones peremptoriae (perpetuae)

zarzuty oddalające skargę powoda na zawsze

forum

właściwość sądu

forum competens

sąd właściwy do rozpoznania sprawy

forum contractus

sąd właściwy ze względu na miejsce zawarcia umowy

forum conventionale (prorogatum)

sąd zgodnie wybrany przez strony

forum delicti commissi

sąd właściwy ze względu na miejsce popełnienia przestępstwa

forum domicilii

sąd właściwy ze względu na miejsce zamieszkania pozwanego

forum negotiationis (administrationis)

sąd właściwy ze względu na miejsce prowadzenia spraw przedsiębiorstwa

forum rei sitae

sąd właściwy ze względu na miejsce położenia rzeczy

indefensus

pozwany, który nie podjął sporu lub się nie bronił

lis

spór, sprawa sądowa, proces

iudex

sędzia

iudex compromissarius

sędzia polubowny

iudex corruptus

sędzia przekupiony

iudex criminalis

sędzia karny

iudex inhabilis

sędzia wyłączony od orzekania na podstawie przepisu prawa

iudex suspectus

sędzia podejrzany o stronniczość

iudicium

sąd, władza sądowa

iurisdictio

władza sądownicza, wymiar sprawiedliwości, jurysdykcja

iurisdictio alta; bassa

jurysdykcja wyższa; niższa

probatio

dowód

probatio accusationis

dowód oskarżenia

onus probandi

ciężar przeprowadzenia dowodu w procesie

poena

kara

poena capitalis

kara śmierci (inne określenia: poena capitis; colli; mortis; sanguinis; trans hominem; gladii

poena conventionalis

kara umowna

poena nummaria (pecuniaria)

kara grzywny; pieniężna

praescriptio

przedawnienie skargi

praesumptio

domniemanie

praesumptio facti

domniemanie faktyczne

praesumptio iuris

domniemanie prawne

praesumptio iuris ac de iure

domniemanie prawne niewzruszalne

praesumptio iuris tantum

domniemanie prawne wzruszalne

praesumptio legis

domniemanie z ustawy

reformatio in peius

zmiana na niekorzyść oskarżonego

restitutio in integrum

przywrócenie poprzedniego stanu prawnego

reus

pozwany w procesie cywilnym; oskarżony o przestępstwo w procesie karnym

testis

świadek

testis auritus

świadek, który słyszał na własne uszy

testes ex auditu

świadkowie, którzy znają sprawę ze słyszenia

testes ex visu (oculares)

świadkowie naoczni

testes idonei

świadkowie wiarygodni

testes iniqui

świadkowie fałszywi

examinare testes

przesłuchiwać świadków

Actor sequitur forum rei

Powód idzie za pozwanym; dla powoda właściwym jest sąd pozwanego

Argumenta non numeranda, sed ponderanda sunt

Dowody należy ważyć, a nie liczyć

Audiatur et altera pars

Niech będzie wysłuchana i druga strona

Bis de eadem re agere non licet

Nie wolno procesować się dwa razy w tej samej sprawie

Confessus pro iudicato est

Ten, kto się przyznał, uważany jest za zasądzonego

Ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat

Ciężar przeprowadzenia dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto przeczy

In dubio pro reo

W razie wątpliwości należy rozstrzygać na korzyść oskarżonego

Negantis probatio nulla est

Zaprzeczenie nie jest żadnym dowodem

Nemo iudex idoneus in propria causa

Nikt nie jest odpowiednim sędzią we własnej sprawie

Qui accusare volunt, probationes habere debent

Ci, którzy chcą oskarżać, powinni mieć dowody

Res iudicata pro veritate accipitur

Rzecz osądzoną przyjmuje się za prawdę

Reus in exceptione actor est

W przypadku podniesienia zarzutu procesowego pozwany staje się powodem

Sententia ius facit inter partes

Wyrok tworzy stan prawny między stronami

Si in ius vocat, ito

Jeśli ktoś pozywa [ciebie] do sądu, idź

Testis unus, testis nullus

Jeden świadek, to żaden świadek