krew - osocze, erytrocyty, trombocyty

krew - jaka to tkanka?

tkanka łączna

krew - funkcje

transportowe, regulacyjne, immunologiczne (odpornościowe), koagulacyjne (krzepnięcie)

co transportuje krew?

tlen (z płuc/skrzeli do tkanek); substancje odżywcze (glukoza, aminokwasy, kwasy tłuszczowe, witaminy); metabolity (CO2, mocznik, kwas mlekowy)

co reguluje krew?

transport hormonów i innych cząsteczek sygnałowych; temperaturę ciała; ciśnienie onkotyczne

skład krwi

osocze (substancja międzykomórkowa) - ok. 55% objętości; elementy morfotyczne - ok. 45% objętości

osocze krwi - skład

woda z elektrolitami (Na+, Ca2+, Mg2+, HCO3 2-, Cl-); białka (fibrynogen, albumina osocza, glubuliny); czynniki krzepnięcia krwi; hormony; substancje odżywcze i metabolity (O2 i CO2)

elementy morfotyczne krwi

erytrocyty (krwinki czerwone); leukocyty (krwinki białe); trombocyty (płytki krwi u ssaków)

surowica krwi - definicja

osocze pozbawione fibrynogenu

gdzie powstają komórki krwi?

w szpiku kostnym czerwonym

gdzie powstają białka krwi?

w wątrobie

fibrynogen - charakterystyka

białko powstające w wątrobie; po aktywacji polimeryzuje, tworząc fibrynę (włóknik); tworzy sieć na której zatrzymują się elementy morfotyczne krwi, tworząc skrzep; jeden z promotorów procesu zabliźniania ran i angiogenezy

angiogeneza - definicja

proces powstawania naczyń krwionośnych

albumina osocza - charakterystyka

globularne białko (ok. 65 kDa) produkowane w wątrobie; stanowi ok. 60% wszystkich białek ludzkiego osocza; reguluje ciśnienie onkotyczne krwi; może niespecyficznie wiązać kwasy tłuszczowe, niektóre hormony steroidowe i heminę (chlorkową pochodną hemu)

globuliny - charakterystyka

rodzina białek o zróżnicowanej masie molekularnej (większej niż albumina osocza); produkowane w wątrobie lub przez komórki układu immunologicznego

podstawowe typy globulin

alfa 1 i alfa 2; beta 1 i beta 2; gamma

globuliny alfa 1 i alfa 2 - opis

główne inhibitory proteaz (np. alfa-1-antitrypsyna), ale tez białka nośnikowe (np. ceruloplazmina - główny nośnik Cu)

globuliny beta 1 i beta 2 - opis

np. angiostatyna (inhibitor angiogenezy), plazminogen (rozkłada fibrynę), transferryna (reguluje poziom jonów Fe we krwi)

globuliny gamma - opis

głównie immunoglobuliny (przeciwciała)

krwinki czerwone (erytrocyty) - charakterystyka

najliczniejszy typ krwinek; transportują tlen (cytoplazma bogata w hemoglobinę); żyją 100-120 dni u ludzi, do 2 lat u żółwi; w błonie mają antygeny grupy krwi; stare rozkładane są w śledzionie

jak barwią się erytrocyty w barwieniu MGG?

barwią się (kwasochłonnie) na czerwono

dlaczego tlenek węgla CO jest trujący?

ponieważ ma 300x większe powinowactwo do hemoglobiny niż tlen, co przy zatruciu uniemożliwia jego transport

budowa erytrocytów ssaków

brak jąder i mitochondriów, komórki macierzyste pozbywają się organelli podczas dojrzewania; zwykle forma okrągłych, dwuwklęsłych dysków

retikulocyty - co to?

niedojrzałe w pełni erytrocyty, posiadające jeszcze szczątki organelli; we krwi może znajdować się ich nieliczna populacja

budowa erytrocytów pozostałych kręgowców (ptaki, gady, płazy, ryby)

jednojądrzaste komórki; zwykle owalny wypukły kształt z centralnie położonym jądrem

polikilocytoza - definicja

zjawisko wielokształtności erytrocytów; może być naturalne lub anomalią chorobową

u jakiego gatunku występuje fizjologiczna polikilocytoza

u kozy

jak wyglądają erytrocyty wielbłąda?

dwubocznie spłaszczone dyski o wydłużonym kształcie (owalne, nie okrągłe)

czy rozmiar erytrocytów koreluje z rozmiarem ciała zwierzęcia?

nie, natomiast przeważnie erytrocyty jądrzaste są większe od erytrocytów ssaczych

czy płytki krwi i trombocyty to to samo?

nie, płytki krwi to strzępki cytoplazmy megakariocytów a trombocyty to pełniące tę samą funkcję jądrzaste komórki, zwykle mniejsze od erytrocytów

trombocyty/płytki krwi - funkcja

utrzymanie homeostazy płytkowej (mechanizm zapobiegania wydostawaniu się krwi z naczyń)

trombocyty/płytki krwi - działanie

po aktywacji dochodzi do ich adhezji (czynnik von Willebranda, vWF) do ściany naczynia w miejscu uszkodzenia, wówczas uwalniają swoje ziarnistości (m.in. czynniki wspomagające powstawanie skrzepu i aktywujące proces gojenia ran)

megakariocyt - definicja

duża komórka macierzysta obecna w szpiku kostnym; posiada duże jądro komórkowe ze zwielokrotnionym materiałem genetycznym; płytki krwi powstają z odrywających się od niego fragmentów cytoplazmy zawierających ziarnistości