kapp 8 klart det

de innsatte

osadzeni fangene, straffedømte

de fangene

osadzeni, wiezniowie fangene, staffedømte, de innsatte, de fengslede

de ansatte

pracownicy

å ansette

zatrudniać

de innlagte

pacjenci pasjentene, de som er innlagt på sykehus

fengselsbetjentene

funkcjonariusze wiezienia fengselsvektene, fengselsansatte

utagerende

bez zahamowan, agresywnie aggressive, ubehersker, voldelig

å ta noe

noen på alvor

sonning odbywanie kary å sitte i fengsel, å sitte bak lås og slå i en periode

sonning występowanie kare przebywać w więzieniu, przebywać za kratkami przez pewien czas

å falle tilbake til gamle synder

powrot do zlych uczynkow gjenta galme dårlige hendelser

det kan man trygt si

smialo mozna powiedziec

i hovedsak går det ut på å...

w glownej mierze sprowadza sie to do..., chodzi o, dotyczy

gå ut på

gjelde

å sitte bak lås og slå i en periode

siedziec za kratami, sonning, å sonne en periode i fengsel

å gå amok

wpasc w szał å bli gal, volsomt, rasende, å miste kontrollen,

å komme til seg selv

dojsc do siebie

begeistret

entuzjastyczny, zadowolony entusiastisk, glad, ivrig

følge

gå i noens fotspor

fortgrenser

granica predkosci

førerkort = lappen

prawo jazdy = naklejka

et innbrudd

wlamanie et innbruddstyveri, forbrytelse

et brudd

zlamanie en avbrytelse, en skade

offentliggjort

upublicznione publisert, utgitt, annonsert

rømme fra fengsel

zbiec z wiezienia, uciekac frykte /stikke av fra fengsel, bli borte fra fengsel

å gå bort

umierac

plettfri

nienaganny uten feil, ren

å holde seg på riktig sida av loven å følge loven, å være lovlydig, adlyde loven

trzymać się prawej strony prawa, przestrzegać prawa, przestrzegać prawa, przestrzegać prawa

henlagt

umozony utsatt, lagt bort, avsluttet

syndebukk

kozioł ofiarny offer, skyldig

innhentet

dogoniony fanget opp, tatt igjen,

Borregaards historie

Historia Borregaarda

kongsgård

dwor krolewski

herregård

ksiestwo

kongssetet

krolestwo

å ta til

starte

et sagbruk

tartak

vannkraft

energia wodna

en begavelse

darowizna, dar

tømmer

drewno

råstoff

surowiec

foresatte

przełożeni, zwierzchnicy

aktieselskapet

spolka akcyjna

en begivenhet

wydarzenie

et fattigvesen

organ panstwowy wspierajacy ubogich

gå (i gang) med

zaczac cos

grunnmur

fundamenty

gateløp

pas ruchu

stille seg i kø

stawic sie w kolejce

å stå i kø

stac w kolejce

*et skyllevann

scieki

en trafikkork

korek drogowy

til og med

nawet, wlaczajac

opprettholde

utrzymywac fortsette, bevare, holde ved like, sørge for

forebyggende

zapobiegawczo

et forebyggende middel

środek zapobiegawczy srodek zopabiegwaczy

gripe inn i

interweniowac

etterforske

prowadzic dochodzenie, badac

en etterforskning

dochodzenie

å oppklare forbrytelser

wyjasniac zbrodnie, przestepstwo

å skaffe beviser

zdobyc dowody

å finne beviser

znalezc dowody

mistenkt

podejrzany

den siktede

wskazywany na podejrzanego

den tiltalte

akt oskarzenia wydany

påtalemyndighet

prokuratura

framstille

przedstawiac

et fengslingsmøte

przesluchanie przed aresztowaniem

fengslingsgrunn podstawa aresztowania

przyczyna pozbawienia wolności podstawy aresztowania

en dommer

sedzia

varetekt

areszt

tingrett

sad rejonowy

en soning

odbywanie kary

en erstatning

odszkodowanie

en gjerningsperson

sprawca

å være bevæpnet

byc uzbrojonym

i forkant av

før

et lovbrudd

zlamanie prawa

å anklage

oskarzyc

å være underlagt

podlegajacy

etterforske badac, dociekac

zbadaj badaca, dociekaca

anse uważać, sądzić, rozważać

rozważyć sądzić, sądzić, sądzić

anse for brać pod uwagę

rozważ bračaj pod ožnje

Løslatelsesordren

Rozkaz zwolnienia

fangeskap

niewola

celle

cela

å gjengjelde

odplacic sie, odwzajemniac

obersten

pulkownik

gjenklang

echo, poglos

overveldende

przytlaczajacy

(noe) svømme over meg

przeplywac, przedzierac sie

å vugge

kolysac

å sparke

kopac

å hviske

szeptac

et banneord

wulgaryzmy, przeklenstwa

forbløffet

zdziwiony, zdumiony

en anmodning til

prosba do

å nikke

kiwac glowa

brunflekkede

brazowe plamy

å mumle

mamrotac, belkotac

å løslate

å sette fri, slippe løs, å befri (fri)

å gå til side

å bevege seg, å trekke seg, gå forbi, gjøre plass

eiendelene, eiendel

ting som man eier, gods

å bli skjemt av

spøkefull, munter

holder på

drive på, i stand til, gå opp*, opprettholde, ha kontroll

skjelvende

ristende, dirrende

dekket

przykryty

å dekke på

nakryc do stolu

å dekke av

sprzatnac ze stolu

(å skifte) et dekk

zmieniac opone

gå til side

zrobic miejsce

å bla

przerzucic na nastepna strone

på side

obok

å presse på

naciskac na, wywierac presje

en presse

prasa

en klem

uscisk, tulenie (å klemme)

å sette døra på klem

przymkniete, uchylone

å legge merke til

zwracac uwage

merkeklær

markowe ubrania

hold (å holde) fram hånda

wyciagac dlon

hold opp!

przestan, wstrzymaj sie

klar

gotowy, do rozpoczecia dzialania

ferdig

gotowy, skonczony z jakims zadaniem

helt klart

calkowicie przejrzysta

å klare

poradzic sobie, sprostac

klar

jasny, przejrzysty

en merkelapp

metka

en lapp

karteczka, swistek, prawo jazdy, mandacik, hundrelapp

et rettsystem

system sadownictwa et rettsorden, et juridysk struktur

adskilt

rozdzielone separert, skilt, delt, isolert

strafframme

wymiar kary straffeomfang, nedre og øvre grenser for en straffs størrelse

en forbrytelse

zbrodnia, przestepstwo en kryminel handling, et lovbrudd, en ulovlig handling

anvende

zastosowac, bruke, benyte, ta i bruk. (jeg må anvende norske gramatikk prinsipper for å snakke godt norsk)

å fastsette straff

ustalic kare å bestemme straff, å avgjøre straff, å dømme straff

ikke

rettslige

konfliktråd

et statlig organ som mekler og arrangerer møter i konflikter.

fylkesnemnd

okregowa komisja ds opieki nad dziecmi i spraw socjalnych regionnemnd,

å anke avgjørelse

odwolac sie od decyzji å appellere avgjørelse, å klage på avgjørelse

anke odwołać się å klage

odwołanie naprawić się złożyć skargę

lagrett

lawa przysieglych Det er en gruppe borgere som blir valgt til å sitte i retten sammen med en dommer for å avgjøre straffesaker.

lagmann przewodniczący sadu przysięgłych Dette er en høyere dommer i det norske rettssystemet som vanligvis leder rettssaker i lagmannsretten.

lagmann przewodniczący sadu przysięgłych Jest to starszy sędzia w norweskim systemie prawnym, który zwykle przewodniczy rozprawom w Sądzie Apelacyjnym.

den tiltalte

oskarzony, postawiony akt oskarzenia Det refererer til personen som er anklaget for en kriminell handling og står for retten for å svare på anklagene.

den siktede

nadany status osoby oskarzonej, bez postawionego aktu oskarzenia, wskazywany Det refererer til en person som er mistenkt eller formelt beskyldt for å ha begått en forbrytelse.

mistenkt

podejrzany den pågrepne, den involverte

straffedømt

skazany dømt, lovbruddsdømt, kriminell,

å domfelle

skazywać, skazać, wydać wyrok å straffe, å dømme

et varetekt

areszt (en person kan sitte opptil 6 måneder i varetekt) er innsetjing i fengsel i samband med etterforsking av straffbare forhold.

varetektsfengsling tyczasowy areszt, forvaring er en form for frihetsberøvelse hvor en person blir holdt i fengsel i påvente av rettssak eller under etterforskning

areszt tyczasowy aresztowy, aresztowanie jest formą pozbawienia wolności polegającą na przetrzymywaniu osoby w więzieniu w oczekiwaniu na proces lub w związku z toczącym się dochodzeniem

varetektsfange zatrzymany en person som er satt i varetekt, frihetsberøvet mens de venter på rettssak eller under etterforskning.

areszt tymczasowy zatrzymany, pozbawiony wolności w oczekiwaniu na rozprawę lub w postępowaniu przygotowawczym.

arrest areszt (holde en i arrest)

aresztować (przetrzymać kogoś w areszcie)

en fengsel

wiezienie en straffeanstalt, En fengsel er en institusjon der personer holdes innesperret som straff for kriminelle handlinger eller i påvente av rettssak.

u/skyldig

niewinny/winny tiltalt, lovbryter

stemmetallet

liczba głosów stemmesum, antal avgitte stemmer

oppgitt

zrezygnowany, zmeczone håpløst

et ankeutvalg

komisja odwolawcza ankedomstol, appelutvalg, ankeinstans, ankekomtet

skyldspørsmål

roztrzyganie winy refererer til spørsmålet om hvorvidt en tiltalt person er skyldig eller uskyldig i en kriminell handling

straffeutmåling

wymierzenie kary bestemmelse Av straff, straffedømming, fastsettelse av straff

å innstifte

ustanawiac å introdusere, å innføre,

å øde

opustoszeć ¨å vandalisere, å rasere, forårsake skade

plettfri vandel

niekaralnosc uten ktiminell historie, ren vandel, betyr at en person ikke har begått kriminelle handlinger og har en ren straffeattest.

en lekmann

laik en amator, ikke spesialist,

rettslig / sadowe juridisk, lovlig, lovmessig

legal / sadowe legalne, legalne, zgodne z prawem

Domstolene i Norge er delt i tre nivåer:

Sądy w Norwegii dzielą się na trzy poziomy:

1. Tingrettene (sądy rejonowe, 1 instancji)

1. Sądy rejonowe, 1 używane)

2. Lagmannsrettene (sądy apelacyjne, 2 instancja)

2. Sądy apelacyjne (sądy apelacyjne, 2 instancja)

3. Høyesterett (sąd najwyższy, 3 instancja)

3. Sąd Najwyższy (sąd najštej, 3 instancja)

STORTINGET vedtar lover og strafferammer. Består av Stortingspresidenten og Stortingskomiteene

Parlament STORTING uchwala ustawy i ramy karne. Składa się z przewodniczącego Stortingu i komitetów Stortingu

REGJERINGEN foreslår lover og sørger for at de blir gjennomført. Består av Statsminister og andre ministre.

RZĄD proponuje ustawy i czuwa nad ich wykonaniem. Składa się z Premiera i innych ministrów.

Lovlig diskriminering

Dyskryminacja prawna

lovbeskyttelse

ochrona prawna juridisk beskyttelse, lovvern, lovbeskyttelse, juridisk sikkerhet

funksjonshemmede

osoby z niepelnosprawnosia personer som opplever fysiske, kognitive eller sensoriske begrensninger som påvirker deres evne til å utføre daglige aktiviteter

uforpliktende antydninger

niezobowiazujace sugestie

bevegelseshemmede

ograniczoni ruchowo en betegnelse som brukes for å beskrive personer som har begrensninger i bevegelsesevnen på grunn av fysiske eller nevrologiske forhold. Dette kan omfatte problemer med å gå, stå, eller utføre daglige aktiviteter som krever bevegelse.

FN

ONZ, De forente nasjoner

anledning til

okazja do mulighet til

kostnad

koszt

kost og losj

wyzywienie i zakwaterowanie

hensiktsmessig / odpowiedni, wlasciwy passende, tilpasset, fornuftig

odpowiedni / właściwy, właściwy, odpowiedni, dostosowany, rozsądny

funksjonsnedsettelser

pomniejszony zakres, mozliwosci ruchu redusert evne til å utføre visse funksjoner i forhold til det som anses som normalt, enten det er på grunn av fysiske, kognitive, sensoriske eller andre helsemessige forhold.

vern / ochrona beskyttelse, sikring, forsvar,

vern/ochrona, bezpieczeństwo, obrona,

fremkommelig / dostepny do poruszania sie tilgjengelig, lettframkommelig, bevegelig, åpen

dostępny / dostepny do poruswania sie dostępny, łatwo dostępny, ruchomy, otwarty

utgift / wydatek kostna, beta ling, utkostnad,

wydatek / wydatek kostna, opłata, wydatek,

å kutte / uciac, ograniczac redusere, senke, fjerne

wycinać / uciac, uciacac zmniejszać, obniżać, usuwać

å legge til rette / ulatwic tilrettelegge for, muliggjøre, forberede

ułatwiać / ułatwiać, umożliwiać, przygotowywać

sikt veies opp

wyrownac sie vurdere alternativer, ta hensyn til

behov for

potrzeba a

vi er i stor behov for nye ansatte

byc w duzej potrzebie vi har akkut behov for nye ansatte, mangler personell,

mangel på

brak czegos, kogos fravær Av, underskudd på, tom for

tom for

brak czegos mangel på

tom for strøm

bateria rozładowana

utarbeide

wypracowac skape, lage, utvilke, produsere

påfallende

wpadajacy w oczy slående, løynefallendefremtrendende

fraværende

nieobecny (et fravær) ikke til stede, manglende, absent, borte

en rullestol (sitte i)

wozek inwalidzki

iverksette

wdrozyc, wprowadzic w zycie starte, gjennomføre, ta initiativ til, implementere, sette i gang