kalat - zagadnienia ogólne

psychologia biologiczna

biopsycholpgia, to dziedzina nauki, która bada fizjologiczne, ewolucyjne i rozwojowe mechanizmy zachowań i przeżyć psychicznych.

wyjasnienia fizjologiczne

wiążą zachowanie z aktywnością mózgu oraz innych narządów.

wyjasnienia ontogenetyczne

rozwój jakiejś struktury lub zachowania

wyjasnienia ewolucyjne

dana cześć organizmu lub zachowanie są rozpatrywane w perspektywie ewolucyjnej

wyjaśnienie funkcjonalne

dlaczego dana cześć ciała lub zachowanie w toku ewolucji przyjęły taka a nie inna postać

problem psychofizyczny

czyli problem relacji pomiędzy umysłem a ciałem, czy też umysłem a mózgiem.

dualizm

przekonanie, że umysł i ciało są odrębnymi rodzajami substancji (substancja myślącą i fizyczna), które istnieją od siebie niezaleznie, choć w jakiś sposób oddziałują na siebie

monizm

Alternatywny wobec dualizmu. Cały wszechświat składa się wyłącznie z jednego typu substancji.

materializm

Stanowisko, zgodnie z którym wszystko co istnieje ma charakter materialny lub fizyczny.

mentalizm

Stanowisko, zgodnie z którym realnie istnieje tylko umysł.

teoria identycznosci

Stanowisko, według którego procesy umysłowe są identyczne z pewnym typem procesów mózgowych, ale opisuje się je za pomocą różnych pojęć.

łatwe problemy

Odnoszą się do wielu zjawisk obejmowanych zwykle mianem "świadomości", takich jak na przykład różnica między przytomnością a snem lub mechanizmy odpowiedzialne za skupienie uwagi.

trudny problem

Stanowi pytanie o to, dlaczego i w jaki sposób jakikolwiek rodzaj aktywności mózgu może być skojarzony ze świadomością.

solipsyzm

To stanowisko filozoficzne, zgodnie z którym istnieje wyłącznie ja sam lub tylko ja jeden jestem świadomy.

problem innych umysłów

Trudność w rozpoznaniu, czy inni ludzie mają przeżycia świadome.

geny

Jednostki dziedziczności, które zachowują strukturalna całość z pokolenia na pokolenie.

chromosomy

Łańcuchy genów. Zbudowane z podwójnej nici cząstek DNA.

DNA

Kwas deoksyrybonukleinowy. Nic DNA stanowi model syntezy cząsteczek RNA.

RNA

Cząsteczka RNA składa się z pojedynczych nici; jeden z rodzajów RNA stanowi z kolei matrycę syntezy cząsteczek białka.

enzymy

Biokatalizatory reakcji chemicznych zachodzących w ciele.

homozygota

Jednostka, która posiada identyczną parę genów na obu chromosomach.

heterozygota

Jednostka z para różnych wersji tego samego genu.

gen dominujacy

Efekty działania są widoczne zarówno w układzie homozygotycznym, jak i heterozygotycznym.

gen recesywny

Efekt działania ujawnia się tylko w układzie homozygotycznym.

zjawisko crossing-over

W czasie podziału komórki chromosomy tworzące parę rozrywają się, a następnie łączą z powrotem w taki sposób, że część jednego chromosomu "zamienia się miejscami" z analogiczną częścią drugiego.

geny sprzężone z płcią

Geny umiejscowione w chromosomach płciowych.

geny autosomalne

Wszystkie inne geny znajdujące się w chromosomach autosomalnych.

chromosomy X i Y

Osobniki żeńskie mają dwa chromosomy X, a męskie X i Y.

geny związane z płcią

Chociaż geny związane z płcią występują u osobników obu plci, to ich działanie jest całkowicie lub niema całkowicie ograniczone do jednej płci.

rekombinacja

Nowa kombinacja genów, która choć składa się z genów pochodzących od obojga rodziców, daje w rezultacie cechy, których nie posiada żadne z nich.

mutacje

Zmiany w pojedynczych genach.

odziedziczalność

Mówi nam, w jakim stopniu zmiennosc danej cechy w populacji zależy od różnic w wyposażeniu genetycznym jednostek. Zakres wartości, jakie może przyjmować odziedziczalność, waha się od 0 do 1.

efekt mnożnika

Jeśli czynniki genetyczne lub prenatalne wywołują nawet niewielką zmianę w jakimś typie zachowania, to owa wczesna tendencja zmienia środowisko w sposób, który spowoduje nasilenie tej tendencji.

fenyloketonuria (PKU)

Choroba, która wskutek genetycznego defektu enzymu metabolizujacego aminokwas fenyloalaninę prowadzi do opóźnienia umysłowego.

ewolucja

Następująca z pokolenia na pokolenie zmiana częstości występowania różnych genów w populacji.

dobór sztyczny

Wybór osobnika z pożądana cecha i czynienie z nich rodziców dla następnego pokolenia (w hodowli).

ewolucja lamarckowska

Teoria ewolucji poprzez dziedziczenie cech nabytych

przystosowanie populacji

W nauce definiuje się poprzez liczbę kopii czyichś genów przekazanych następnym pokoleniom.

socjobiologia

Przedmiotem jest badanie ewolucji zachowań społecznych.

zachowanie altruistyczne

Działanie, w którym jeden osobnik działa na korzyść innego.

altruizm wzajemny

Zwierzeta, pomagają tym, które im również pomagają.

dobór krewniaczy

Działa na rzecz genu, jako że przynosi korzyści krewnym danego osobnika.