język polski

Formy jej przekazu zawsze pełnią funkcję perswazyjną, czyli starają się wpłynąć na decyzję odbiorcy. Elementem charakterystycznym jest slogan reklamowy, czyli chwytliwe hasło, które kojarzy się z reklamowaną rzeczą.

Cechy charakterystyczne: obiektywizm i precyzja w przedstawieniu zagadnienia, logiczny układ, występowanie fachowej terminologii, stosowanie wypowiedzeń wielokrotnie złożonych, brak słownictwa nacechowanego emocjonalnie.

Celem piśmiennictwa popularnonaukowego jest upowszechnianie wiedzy z różnych dziedzin i przedstawianie najnowszych osiągnięć nauki.

"Literatura piękna" wskazuje na funkcję estetyczną utworów, czyli dostarczanie odbiorcy wrażeń, przeżyć, przemyśleń, przyjemności.

Wyróżniamy trzy główne rodzaje literackie: lirykę, epikę i dramat.

legenda "Legenda o Smoku Wawelskim", przypowieść "O miłosiernym samarytaninie", dziennik Stefan Żeromski "Dziennik", pamiętnik M. Białoszewski "Pamiętnik z powstania warszawskiego"

Taki rodzaj narracji najczęściej występuje w pamiętniku lub dzienniku.

Wszechwiedza narratora może ujawniać się w tym, że zna on wydarzenia przeszłe lub przyszłe, a także przedstawia myśli i przeżycia bohaterów.

W konstrukcji akcji wyodrębniamy jej rozpoczęcie (zawiązanie akcji), rozwinięcie (rozwój akcji) i zakończenie (rozwiązanie akcji). Niekiedy zostaje podkreślony punkt kulminacyjny.

np. wątkiem głównym w "Syzyfowych pracach" S. Żeromskiego jest problem rusyfikacji polskiej młodzieży, a wątkiem pobocznym miłość Borowicz do "Biruty".

Postać fikcyjna może być prawdopodobna (mogłyby żyć w realnym świecie) lub fantastyczna.

np. fikcja literacka Henryka Sienkiewicza "W pustyni i w puszczy" mogłaby się wydarzyć naprawdę.

np. "Hobbit, czyli tam i z powrotem" Tolkiena.

Akcja rozgrywa się w momencie przełomowym dla przedstawianych wydarzeń. Występuje wszechwiedzący narrator. Utwór zawiera liczne opisy i bogactwo środków stylistycznych.

Epopeja i epos można stosować zamiennie: jedyną różnicą pomiędzy nimi jest to, że w epopei nie występuje ingerencja bogów w losy bohaterów.

Henryk Sienkiewicz "W pustyni i w puszczy"

Oprócz wydarzeń prawdziwych są również wydarzenia fikcyjne przedstawiane w prawdopodobny sposób.

Bohaterowie są obdarzeni nadprzyrodzoną mocą i potrafią posługiwać się magicznymi przedmiotami.

Éric-Emmanuel Schmitt "Oskar i pani Róża"

Brak jest długich opisów i charakterystyki bohaterów. Różni się od opowiadania zwartą kompozycją, wyraźnie zaznaczonym punktem kulminacyjnym, z którego często płynie przesłanie utworu.

Wyjaśniają zjawiska w przyrodzie oraz tłumaczą sens zwyczajów i wierzeń w starożytności. Mitologia to zbiór mitów.

Przesłanie odnosi się często do takich wartości jak dobro, potrzeba pomocy innym czy pracowitość. W baśni występują osoby o nadzwyczajnych umiejętnościach, cudowne wydarzenia, magiczne przedmioty.

Symbolem może być postać (np. Herakles jest symbolem męstwa i siły), zwierzę (pies symbolizuje wierność), przedmiot (jajko symbol życia i płodności) lub inne motywy (ogród symbol natury, przyrody oraz raju, szczęścia, piękna.

W przeciwieństwie do symbolu, sens alegorii jest jednoznaczny, a jej odczytywanie jest związane z tradycją.

Najczęściej wyjaśnia powstanie państw, miast, rzek, jezior i zjawisk przyrody. Mogą być w nich opisane żywoty świętych, męczenników oraz bohaterów narodowych.

Wyróżnia się komizm sytuacyjny (sytuacji), postaci (charakterologiczny), słowny (językowy)

Istotnym elementem w konflikcie jest ingerencja sił wyższych (bogów, losu, praw natury).

Bohaterem jest zwykle jednostka działająca świadomie w imię wielkiego i szlachetnego celu. Ponosi klęskę, ponieważ zmaga się z siłami wyższymi (bogowie, władcy, siły natury, fatum, racje moralne).

Ukazuje rzeczywistość w komiczny przerysowany sposób. Ma charakter dydaktyczny skłaniający odbiorcę do refleksji i zmian w postępowaniu.

Łączone są elementy liryki (długie monologi, środki poetyckie) z narracją epicką. Świat realny miesza się z fantastycznym, tragizm miesza się z komizmem, a patos z groteską. Często występują elementy ludowe oraz nawiązania do Biblii, historii, mitologii.

Funkcje: wskazują na cechy postaci, przedmiotu, zjawiska, podkreślają plastyczność obrazu, oddziałują na wyobraźnię, wpływają na nastrój w utworze.

Funkcje: wskazują podobieństwa między porównanymi obiektami, wpływają na obrazowość opisu, zaskakują nieoczekiwanymi podobieństwami, ułatwiają zrozumienie trudnych zjawisk, oddziałują na wyobraźnię odbiorcy.

Funkcje: zaskakują, oczarowują, skłaniają do refleksji czytelnika, wskazują na niezwykłość zjawiska, odkrywają różne znaczenia, oddziałują na wyobraźnię.

Funkcje: oddanie dźwięków towarzyszących danej sytuacji, wpływają na kojarzenie brzmień z określonymi treściami, tworzą nastrój w utworze, wywołują różne stany emocjonalne.

Funkcje: wywołuje określone wrażenie, wprowadza odpowiedni nastrój, personifikuje przedmioty i zjawiska, do których się zwraca.

Funkcje: zwrócenie uwagi odbiorcy na treść wypowiedzi, wywarcie pożądanego wrażenia.

Funkcje: podkreślenie danej myśli, zwiększenie ekspresji.

Funkcje: podkreślenie znaczenia słów, zwiększenie ekspresji, wzmocnienie rytmu wiersza.

Funkcje: podkreślenie emocjonalności wypowiedzi, zaskoczenie, zszokowanie odbiorcy, stworzenie nowego sensu wypowiedzi, podkreślenie złożoności jakiejś sytuacji czy emocji.

Funkcje: zwrócenie uwagi na przeniesione słowa, wprowadzenie wieloznaczności w wypowiedzi.

Funkcje: podkreślenie ekspresji wypowiedzi, uwydatnienie nastroju utworu, przekazanie emocji osoby mówiącej.

Funkcje: wyrażenie emocji podmiotu lirycznego, podkreślenie nastroju utworu, skłonienie odbiorcy do poszukiwania znaczeń.

Funkcje: nadają utworom styl dawnej epoki, są elementem stylizacji językowej, współtworzą nastrój utworu.

Funkcje: wyrażają ekspresję osoby mówiącej, wpływają na odbiór utworu, wskazują na zastosowanie ironii lub drwiny.

Funkcje: wyrażają ekspresję osoby mówiącej, wpływają na odbiór utworu, wskazują na zastosowanie ironii lub drwiny.

Funkcje: złagodzenie wypowiedzi, podkreślenie emocjonalnego zaangażowania osoby mówiącej, odzwierciedlenie zjawisk kulturowych i społecznych.