Język Polski - fiszki na sprawdzian

Biblios

Łodyga Papirusu (na grekę)

Biblion

Zwój Papirusu (na grekę)

Biblia

Księgi (z łaciny)

Czas Powstania Biblii

XIII - I w. p.n. e - ST oraz 51 - 96 r. - NT

Języki Biblii

hebrajski, aramejski, grecki - ST oraz grecki (z wyjątkiem EM napisanej po aramejsku) - NT

septuaginta

Pierwszy przekład Biblii na grekę (nazwa pochodzi o liczby 70)

Wulgata (uznana przez Sobór Trydencki)

IV w. n.e. Święty Hieronim przełożył na łacinę

Biblia Królowej Zoffi

in. Bibilia szaroszpatacka - katolicka, XV w.

Biblia Leopolity

katolicka, XVI w.

Biblia Jakuba Wujka

katolicka, XVI w.

Biblia Brzeska

kalwiniska, XVI w.

Biblia nieświeska Szymona Budnego

ariańska, XVI w.

Biblia Gdańska

luterańska(przy współpracy kalwinistów i braci czeskich) 1622 r.

Biblia Tysiąclesia

tłumaczona z oryginalnej Biblii, 1965 r.

Księga Rodzaju: 1 dzień

1. Bóg stworzył niebo i ziemię, nad wodą unosił się duch boży. Stworzył światłość i ciemność - dzień i noc

Księga Rodzaju: 2 dzień

Bóg stworzył sklepienie wód, nieboskłon

Księga Rodzaju: dzień 3

Bóg stworzył ląd, morza i roślinność

Księga Rodzaju: dzień 4

Bóg stworzył ciała niebieski(słońce, gwiazdy i księżyc) oraz czas

Księga Rodzaju: dzień 5

Bóg stworzył życie w wodzie i ptactwo i pobłogosławił im

Księga Rodzaju: dzień 6

Bóg stworzył bydło i istoty pełzające po ziemi, dzikie zwierzęta, i ludzi na swój obraz. Pobłogosławił im

Księga Rodzaju: dzień 7

Bóg odpoczywał i ustanowił ten dzień świętym

Inwersja

Szyk przestawny. Polega na zamianie orzeczenia z podpiotem/dopełnieniem, lub umiescowieniem czasownika na końcu zdania

Paraleizm składniowy

Trzymanie się podobnej budowy zdań (np. Podmiot + przydawka + dopełnienie + orzeczenie)

Anafora

Powtórzenie tego samego wyrazu na początlu wersów

Diafora

Powtórzenie tych samych wyrazów w środku wersów

Epifora

Powtórzenie tego samego słowa na końcu wersu

3 elementy charakterystyczne dla stylu biblijnego

Zdania zaczynają się od spójników (i, a, oraz). Występuje głównie składnia współrzędna. Duża ilość zaimków dzierżawczych.

Biblizmy

wyrazy i połączenia wyrazowe mające swoje korzenie w Biblii.(np. Chrystus, Alleluja, zaprawdę, oblubieniec, związki frazeologiczne)

Semityzmy

binlizmy bespośrednio odnoszące się do realiów żcyiowych i kulturowych czasów, w których osadzone są teksty Biblii (np. Jahwe)

Werset Biblijny (wystrępujący w psalmach)

składa się z dwóch lub trzech członów (Drugi człon uzupełnia, przeciwstawia lub powtarza myśl przedstawioną w pierwszym, a trzeci zakańcze dwa poprzednie)

Opisz któtko historię Hioba - motyw niezawinionego cierpienia

Np. Hiob był człowiekiem zamożnym, bogobojnym, prawym i unikającym zła.

Skięga Koheleta - motyw vanitas

Powstała w II - III w. p.n.e., księga mąrościowa

Kohelet

mędrzec, mówca na zebraniu

Vanitas vanitatum et omnia vanitas

Marność nad marnościami. Wszystko marność.

Psalm 100 i 130. O czym jest?

pf

Kto jest autorem psalmów i kiedy powstały?

Większość(bo ponad 70) przypisuje się królowi Dawidowi, ale także m.in. Salomonowi. Powstawały już od XI w do III w. p.n.e.

Psalm

Psalm – liryczny utwór modlitewny, rodzaj pieśni religijnej o podniosłym charakterze, którego adresatem jest zazwyczaj Bóg

Psalterion

Instrument muzyczny

Rodzaje psalmów

błagalne, pochwalne, dziękczynne, żałobne, mądrościowe, prorockie

Pieśń nad Pieśniami

Autorstwo przypisuje się Salomonowi, ok. V w. p.n.e.

Kim się oblubienica z Pieśni nad Pieśniami?

ludem wiernych lub kościołem

Kim się oblubieniec z Pieśni nad Pieśniami?

Bogiem

Apokalipsa wg. Świętego Jana

Autorem prawdopodobnie jest Święty Jan, powstała pod koniec I wieku, gdy Jan miał wizję na wyspie Patmos uciekajać przed rzezią chrześcijan. Ma wymowę optymistyczną.

7

boska doskonałość

4

świat stworzony przez Boga

12

Izrael

6

niedoskonałość

666

liczba szatana

Pierwszy jeździec apokalipsy

Wojna - biały koń, zwycięsta

Drugi jeździec apokalipsy

Zaraza - koń ognisto-czerwony

Trzeci jeżdziec apokalipsy

Głód - koń czarny, waga

Czwarty jeździec apokalipsy

Śmierć - koń trupiobiały, A imię dosiadającego go - Śmierć"

Mit

opowieść przekazywana ustnie lub pisemnie. Opowieść narracyjna tłumacząca powstanie świata. Wczesna wersja literatury

Sakrum

sfera świętośći

Profanum

sfera doświadczeń codziennych

Rodzaje mitów

Teogoniczne, kosmogoniczne, genealogiczne, antropogeniczne, ajtiologiczne, osobną kategorią są mitu heroiczne

Fuckje mitów

poznawcze, światopoglądowe, sakralne

Archetyp

pierwowzór, prawzór. Ukryty w zbiorowej nieświadomościprastary symbol, który jest wynikiem doświadczeń ludzkości

Topos

stały motyw lub temat podejmowany przez artystów

Topika

Zbiór toposów

Dzeus/Zeus (atrybuty, nazwa rzymska, specjalność)

Jowisz/Jupiter, władca bogów, piorun

Posejdon (atrybuty, nazwa rzymska, specjalność)

Neptun, Morze i Oceany, trójząb

Hades (atrybuty, nazwa rzymska, specjalność)

Pluton, królestwo zmarłuch, klucze, berło, czapka z psiej głowy

Apollo (atrybuty, nazwa rzymska, specjalność)

Apollo, muzyka, sztuka, wróżby i wyrocznie, opiekun 9 muz, lira, strzały, łuk, kołczan, drzewo laurowe

Artemida (atrybuty, nazwa rzymska, specjalność)

Diana, łowy, opikunka drzew, łuk, kołczan, strzały

Atena (atrybuty, nazwa rzymska, specjalność)

Minerwa, mądrość, odwaga, walka, sowa, tarcza z głową gorgony, hełm, włócznia

Afrodyta (atrybuty, nazwa rzymska, specjalność)

Wenus, piękno i miłość, złote jabłko, gołąb, róża

Demeter (atrybuty, nazwa rzymska, specjalność)

Ceres, bogini urodzju i płodności, rolnictwa, kłos zboża, wieniec, mak, żuraw, narcyz

Dionizos (atrybuty, nazwa rzymska, specjalność)

Bachus, wino i winna latorośćl, wino

Eros (atrybuty, nazwa rzymska, specjalność)

Amor, miłość, łuk i strzały

Nike (atrybuty, nazwa rzymska, specjalność)

Viktoria, zwycięstwio, szkrzydła

Persefona (atrybuty, nazwa rzymska, specjalność)

Prozepina, śmierć, owoc granatu, kłos, narcyz

Hermes (atrybuty, nazwa rzymska, specjalność)

Merkury, posłamiec bogów, bóg kupców, handlarzy i złodzieji, kaduceusz i sandały ze skrzydłami

Hera (atrybuty, nazwa rzymska, specjalność)

Junona, małżeństwo, macierzyństwo, ognisko, pochodnia

Hestia (atrybuty, nazwa rzymska, specjalność)

Weter, domowe ognisko, pochodnia, ognisko, płomień

Ares (atrybuty, nazwa rzymska, specjalność)

Mars, wojna, miecz, zboroja, tarcza

Hefajstos (atrybuty, nazwa rzymska, specjalność)

Wulkan, artysta, rzemieślnik, bóg ognia i kowali, kowadło, młot, kleszcze

Pyrrusowe zwycięstwo

sukces, który nie cieszy ze względu na zużyte zasoby

Dionizje

Święto ku czci Dionizosa, Duże Dionizje w miatach i małe Diionizje na obrzeżach

Tragedia

trogos + ode (kozioł + pieśń)

Komedia

komos + ode (wesoły orszak + pieśń)

Dystyramb

Pieśń ku czci Dionizosa

Tragicy greccy

Tespis, Ajskylos, Sofokles, Eurepides

Aktor

Nawiązuje rozmowę z chórem

Koryfeusz

Przewodnik chóru

Parodos

wejścia na miejsca w teatrze greckim

Orchestra

Miejsce chóru i ołtarzu ku czci Dionizosa

Proscenium

ODpowiednik dziesiejszej sceny

Skene

,Szatnia" dla aktorów

Koturny

buty na wysokiej podeszwie, zwiększały wysokość aktora

Maski

element przebrania aktora, wzmacniały jego głos

Prolog

scena wstępna, określa tematykę utworu

parodos

pierwsza pieść chóru

epejsodion

część, w której wypowiadają się postacie

stasimon

pieść chóru

eksodos

pieść chóru, schodzącego z orchestry

Epilog

scena, po dziele"

konflikt tragiczny

konflikt między dwoma równorzędnymi racjami

tragadia - co przedstawia?

konflikt wybitnej jednostki z siłami wyższymi, kończy się klęską

Hamartia

ukazanie bohatera, który wbrew swojej woli uwikłany jest w konflikt tragiczny

Ironia tragiczna

z pozoru dobre wydarzenia prowadzą do klęski

Katharsis

oczyszczenie widzów z emocji z współczucia i trwogi

Cechy tragedii (ilość aktorów itd)

max. 3 aktorów, nie są przedstawione drastyczne sceny, bohaterowie są wysoko urodzeni, bohaterowie są pełni pychy, błądzą

Zasada 3 jedności

Wszystko dzieje się w tym samym miejscu, w tym samym czasie(max 24h.) i opowiada dokładnie ten sam wątek

Zasada decorum

Temat jest poważny, więc i styl jest poważny

Kommos

pieść lamentacyjna

Hybris

,pełni pychy bohaterowie"

Homer

ślepc, zakładnik, człowiek prowadzony. wędrowny śpiewak, aojda, który przy dźwiękach ltni opowiadał swoje mitologiczne historie. żył w IX/VIII w. p.n.e.

KWestia Homerycka -, Prologoeum ad Homerum"

spór o autorstwo Iliady i Odyseji (od 1795 roku)

Epos

gatunek epikoliryczny, rozpoczyna się inwokacją, narrator jest wszechwiedzący, styl podniosły, patos, składa się z ksiąg, styl homerycki, hexametr, bohaterowie są idealizowani

Retrospekcja

cofnięcie do wydarzeń z przeszłości

Retardacja

celowe opóźnienie akcji utworu w celu zbudowania napięcia

porównania homeryckie

rozbudowane porównania

styl homerycki

hiperbole, porównania, metafory, apostrofu, powtórzenia, rozbudowane opisy

hexametr

metryczna linia wierszy składająca się z sześciu stóp

Exegi monumentum

Wybudowałem pomnik

Carpe Diem

Chwytaj dzień

Non omnis morier

Nie wszystek umrę

Horacy

Żył w 65 - 8 r. p.n.e., najsłynniejszy rzymski poeta

Mecenat

bezinteresowna opieka nad artystami i ludźmi nauki

Stoicyzm

tała samoświadomość i odczuwanie siebie jako cząstki kosmosu, spokój wewnętrzny, opanowanie afektów, niewzruszoność wobec tego, co od człowieka nie zależy

Epikureizm

porzucenie strachu, zwłaszcza strachu przed śmiercią, bazowanie na zmysłach człowieka, rozsądny wybór przyjemności, które nie będą związane z negatywnymi skutkami.

Aurea Mediocrites

Złoty środek