histologia uk oddechowy

podział układu oddecowego

cz przewodząca i oddechowa; lub górne i dolne drogi odd

czesc przewodząca elementy

jamy nosowe, gardło krtań, tachwica, oskrzela, oskrzeliki i oskrzeliki końcowe

czesc przewodzaca funkcje

oczyszczanie i nawilzanie powietrza, przewody dla ruchu powietrza z i do pecherzyków

czesc przewodzaca budowa

połączenie chrząstki, włókien kolagenowych i elastycznych oraz mięśni gładkich; sztywne wsparcie strukturalne • niezbędna elastyczność i rozciągliwość

czesc oddechowa elementy i funkcja

oskrzeliki oddechowe, przewody oddechowe, pegcerzyki płucne; zachodzi tam wymiana gazowa

wdech przebieg

Skurcz mięśni oddechowych • przepony • mięśni międzyżebrowych • Rozciągnięcie klatki piersiowej w trzech kierunkach • zwiększenie objętości płuc • wytworzone podciśnienie powoduje zassanie powietrza

wydech przebieg

bierny • rozluźnienie mięśni - powrót klatki sprężystej piersiowej i płuc do pierwotnego rozmiaru • wytworzone nadciśnienie wypycha powietrze z płuc

pojemnosc płuc

WDECH-WYDECH – 500 CM3 POGŁĘBIONY WDECH – DODATKOWE 2500 CM3 POGŁĘBIONY WDECH – DODATKOWE 1200 CM3 POWIETRZE ZALEGAJĄCE (NIE OPRÓŻNIANE) 1200 CM3

jamy nosowe budowa

dwie komory w czaszce oddzielone kostną przegrodo nosową, z każdej scianny bocznej 3 kostne małżowiny, bł śluzowa ma blaszke wł(ważne w klimatyzowaniu)

ogrzewanie powietrza

Krew płynie w kierunku przeciwnym do przepływu wdychanego powietrza i uwalnia ciepło

nawilzanie powietrza

przez wode wydzielana przez gruczoly surowicze, warstwa śluzu wytwazrana przez gruczoly i kom nabłonka,

oczyszczanie powietrza

wychwytywanie i usuwanie malych czastek i mikroorg, wiazane i unieczynniane przez IgA z kom plazmatycznych w blaszce wł

przedsionek nosa

skóra nosa wchodzi przez nozdrza częściowo do przedsionka • zawiera • gruczoły potowe, • gruczoły łojowe • szorstkie, wilgotne wibrysy (włoski) • filtracja cząstek stałych z wdychanego powietrza

wewnetrzna jama nosa- nabłonek

zmienia sie z rogowaciejacego w wielorzedowy

jama nosowa cz oddechowa- nabł

małżowina środkowa i dolna, nabłonek wielorzędowy walcowaty urzęsiony z komórkami kubkowymi

jama nosowa cz wechowa- nabł

górna część jamy nosowej, górna powierzchnia małżowiny górnej • nabłonek wielorzędowy walcowaty • komórki węchowe, • komórki podporowe(utrzymuja dobre srodowisko dla kom wechowych), • komórki podstawne,

nabłonek wechowy

na małżowinie nosowej górnej, akony łączą sie w blaszce wł w pęczki nerwów, nerwy przechodzą przez otwory w blaszce sitowej; dendryty maja receptory dla subst wechowych sa zwrocone do swiatla przewodu nosowego;

kom węchowe

dwubiegunowe neurony, z dendrytu odchodza 5-8 rzesek w kierunku wodnistefo plynu przy powierzchni nabłonka

blaszka wł błony sluzowej jam nosa

naprzemienne puchniecie błony sluzowej co 30 min na zmiane

zatoki przynosowe

czołowe, sitowe, klinowe, szczękowe; pokryte nabl wielorzedowym walcowatym urzesionym, kom kubkowe, malo gruczołów sluzowych

krtań

miedzy gardłem a tchawicą, podtrzymywana przez kosc gnykowa, chrzastki szkliste i sprezyste i miesnie, zawiera faldy głosowe(wolne brzegi to struny glosowe), budowa: błony sluzowa i podśl, chrzastki i miesnie szkiel

fałdy przedsionkowe- głosowe rzekome

nabł wielorzedowy walcowaty urzesiony, duzo gruczolow sluzowych w blonie i malo włókien spręzystych

fałdy głosowe

BRAK GRUCZOŁÓW, nabł wielowartswowy płaski, włókna spręzyste w bł śluzowej, kazdy fałd zawiera miesien głosowy

fonacja

pod wpływem mięśni napięcie więzadeł fałdów głosowych zmienia się, powstawanie dźwięków o różnych tonach podczas szybkiego przepływu powietrza przez struny głosowe w trakcie wydechu.

krtań chrząstki

szkliste- pierscieniowata, tarczowata, nalewkowate(dolne); sprężyste- nalewskowata (górne), różkowate, nagłosni, klinowate

tchawica

giętki i sprężysty przewód, bł śluzowa- kom urzęsione, kubkowe, surowicze, sczoteczkowe, ziarniste, podstawne; bł podśluzowa- gr śluzowe, chrząstki szkliste i miedzy nimi tk łączna wł i miesnie gładkie

miesien tchawiczy

rozkurcza sie przy połykaniu- ułatwia przejscie jedzenia przez przelyk; kurczy sie podczas odruchu kaszlowego, zwieksza predkosc wypychanego powietrza i ułatwia odkrztuszanie

oskrzele

bł śluzowa: nabl wielorzedowy walcowaty urzesiony, zgrupowania unerwionych kom endokrynowych(ciałka nerwowo-nabłonkowe) chemoreceptory, wydzielaja peptyddy i katecholaminy, BALT limfocyty rozpr, grudki limf i kryptokepki,

drzewo oskrzelowe

2 oskrzela główne, 3 oskrzela płatowe w prawym płucu i 2 w lewym, oskrzela segmentowe, oskrzeliki, oskrzeliki końcowe

sciana sredniego oskrzela

liczba chrzastek maleje z podzialem oskrzel; ciałka nerwowo-nabłonkowe leza w rozwidleniach oskrzeli, sa chemoreceptorami zmian skladu gazow w powietrzu, wydzielaja peptydy i katecholaminy wpływajace na miesnie oskrzeli

nabłonek oskrzeli

nabl jednowartswowy wielorzedy z migawkawy(migawkowy), kom urzesione, kubkowe, podstawne, szczoteczkowe ziarniste, limfocyty

oskrzeliki

sciana wzmocniona bl reissnera(kurczy się pod koniec wydechu • rozkurcza się we wdechu), • nabłonek migawkowy walcowaty do sześciennego w mniejszych przewodach • włókna mięśni gładkich ułożone są okrężnie • włókna sprężyste - podłużnie

gruczoly wechowe

bowmana(produkuja plyn otaczajacy rzeski kom wech)

oskrzela bł podsluzowa

bł podśl: gruczoły sluzowe i surowicze, wyspy chrzastki szklistej

płacik płucny

wszystkie pęcherzyki należące do odgałęzień jednego oskrzelika końcowego.

oskrzeliki końcowe

cienki, nabl szescienny z migawkami, oskrzelikowe kom maczugowe, dzieli sie na dwa oskrzeliki oddechowe

oskrzelikowe kom maczugowate

brak migawek, duzo ziarnistosci z GAG i białkami, dużo SER(metabolizuja toksyny z powietrza); wydzielaja lipoproteiny i mucyny surfaktantu, wydzielaja peptydy przeciwbakt i cytokiny(odp immuno)

oskrzelik oddechowy

Przejście między cz przewodzącą i oddechową, Nabł jednowarstwowy sześcienny urzęsiony, Przechodzą w przewody oddechowe

przewód oddechowy

ściana zawiera liczne otwory komunikujące się z pęcherzykami płucnymi •nabłonek oddechowy •nieliczne pęczki miocytów gładkich

pecherzyki płucne

wspólna sciana- przegroda miedzypecherzykowa, 300 mln, na powierzchni sa makrofagi(kom płowe)

Przegroda międzypęcherzykowa

różna grubość (0,4 - 1 mikrom), zawiera kapilary, fibroblasty i makrofagi, • kk. tuczne, włókna sprężyste, kolagenowe typu I i III, pokryta obustronnie nabłonkiem oddechowym

bariera powietrze-krew

wymiana gazowa miedzy powietrzem a krwią, błona podstawna pneumocytów i kapilary połaczona

pneumocyty

1- 90% powierzchni pecgerzyków, 2- wiekszosc kom ale tylko 5 % pow; 3- chemoreceptory

surfaktant funkcja

obniżaja napiecie pwoierzchniowe, zapobiegaja zapadaniu sie pęch podczas wydechu i zmniejszaja sile wdechu, ułatwia dyfuzje gazów i dziala bakteriobójczo

surfaktant skład

fosfolipid dipalmitoilofosfatydylocholina(DPPC), cholesterol, białko A surf i białko D wazne w odpornosci wrodzonej, bialko B i C pomagaja DPPC żeby byl w dobrym miejscu

pneumocyt typu 2

dużo RER, AG i mitochondriów, cia blaszkowate zawieraja fosfolipidy(DPPC)

krążenie płucne

zapewnia transport krwi odtlenowanej w celu wymiany gazowej w pęcherzykach płucnych, t płucna rozgałezia sie i w oskrzelikach odd tworzy siec naczyń włosowatych(oplataja pecherzyki płucne)

krążenie oskrzelowe

?rozprowadzanie krwi utlenowanej do większego obszaru płuc aż do poziomu oskrzelików oddechowych,

opłucna

bł surowicze poł z każdym płucem i jamą klatki piersiowej, opł ścienna- wyścieła wew pow jamy klatki piersiowej, opł trzewna-pokrywa zew pow płuca, miedzy nimi jama opłucnej,

metaplazja nabłonka

nagromadzenie toksyn(palenie, zanieczyszczenia papierosów), unieruchamia rzeski, zmiana nabł na wielowarstwowy płaski(dysplazje kom przedrakowych)

zapalenie zatok

może sie dlugo utrzymywac przez niedrożność otworów odpływowych, spowodowane pierwotna dyskinezą rzesek lub zespołem kartagenera(dziedziczne, wadliwa czynnosć rzesek)

zespół zaburzen oddychania noworodka

terminowe- przejściowe tachypnoë noworodków (opóźnione wchłanianie płynu owodniowego z płuc, wrodzone zapalenie pł, zespol aspiracji smółki; wcześniaki- niedobor surfaktantu(zapadanie sie pecherzyków i ogniska niedodmy

zapalenie krtani

infekcja wirusowa, obrzek lub opuchlizna blaszki wł krtani, zmienia kształt fałdów i powoduje chrypke lub utrate głosu

krup- podgłośniowe zapalenie krtani

u małych dzieci, obrzek bł śluzowej krtani, chrypka, kaszel

guzki śpiewacze

emisja zbyt wysokich dzzwieków, polipy w nabł wielowa płaskim strun głosowych, zmienia głos

zapalenie oskrzeli

adenowirus, wirus odry, przewlekły może powodować obturacyjne zapalenie oskrzeli(zamkniecie światlła dróg odd z powodu zwłónienia ściany)

astma

przewlekły stan zapalny w drzewie oskrzelowym płuc; nagłe zweżanie miesni gł oskrzeli(skurcze) spowodowane degranulacją mastocytów w reaakcji na antygen;

niedodma/zadławienie

zablokowanie dopływu powietrza do oskrzeli z powodu nadmiaru śluzu lub zaaspirowanego ciała obcego; może prowadzić do zapadnięcia się płatów płucnych

Rozlane uszkodzenie pęcherzyków płucnych (zespół zaburzeń oddychania u dorosłych)

uszkodzenie kom nabł pecherzykó i śródbłonka naczyn wł, wywołane bakt lub wirusowym zakażeniem, wdychaniem toksyn lub za dużo tlenu

rozedma płuc

przewlekła choroba płuc spowodowana najczęściej paleniem papierosów, rozszerzenie i trwałe powiększenie oskrzelików prowadzących do gronek płucnych, utrata kom w pecherzykach (utrata f oddechowej)

zapalenie płuc

miejscowy stan zapalny roznego rodzaju w obszarach oddechowych płuc

Zespoł ostrej ciężkiej niewydolności oddechowej COVID-19

wirus przyczepia sie do receptora ACE2 na pneumocytach 2, te produkuja mniej surfaktantu(zapadanie sie pecherzyków, zaburzenia w wymianie gazowej i niedotlenienie)

Odma opłucnowa

częściowo lub całkowicie zapadnięte płuco spowodowane przez powietrze uwięzione w jamie opłucnej, zwykle w wyniku tępego lub penetrującego urazu klatki piersiowej • powodującego duszność i niedotlenienie.

Zapalenie opłucnej

najczęściej spowodowany ostrą infekcją wirusową lub zapaleniem płuc. • Wysięk opłucnowy lub nagromadzenie płynu w jamie opłucnej powoduje duszność

Zastoinowa niewydolność serca

płuca zatkane krwią, a erytrocyty przedostają się do pęcherzyków płucnych, gdzie są fagocytowane przez makrofagi pęcherzykowe (kom niewydolności serca)

Rak płaskonabłonkowy

ściśle skorelowany z paleniem tytoniu • powstaje najczęściej z komórek nabłonkowych oskrzeli segmentowych.

gruczolakorak

najczęstszy rak płuca u osób niepalących • powstaje zwykle z komórek nabłonkowych położonych bardziej obwodowo, w oskrzelach i pęcherzykach płucnych

Rak drobnokomórkowy

mniej powszechna, ale wysoce złośliwa postać raka płuca, rozwija się w wyniku transformacji nowotworowej małych ziarnistych komórek w nabłonku oddechowym oskrzeli

opłucna budowa

cienka w tk łącznej(dużo wł kolagen i sprężystych, naczynia kw i limf) pokryta nabl surowiczym