biologia- uklad hormonalny

uklad hormonalny tworza

gruczoly dokrewne oraz komorki wydzielnicze

gruczoly wewnatrzwydzielnicze

nie maja przewodow wyprowadzajacych wydzieline a produkowane przez nie hormony trafiaja bezposrednio do krwi lub innych plynow ustrojowych

funkcje ukladu hormonalnego

-regulowanie i koordynowanie pracy narzadow (zapewnia utrzymanie homeostazy i adaptacje organizmu). -regulowanie procesow zwiazanych z rozmnazaniem. -regulowanie procesow wzrostu i rozwoju. -regulowanie procesow metabolicznych

gruczoly zewnatrzwydzielnicze

maja specjalne przewody wyprowadzajace przez ktore wydostaja sie wydzielane przez nie substancje

podzial ze wzgledu na budowe chemiczna

hormony steroidowe i hormony niesteroidowe

hormony steroidowe

sa syntetyzowane z cholesterolu

hormony niesteroidowe

to np hormony bialkowe, pochodne aminokwasow oraz kwasow tluszczowych

podzial ze wzgledu na miejsce i zakres dzialania

hormony o dzialaniu ogolnym i hormony tkankowe

hormony o dzialaniu ogolnym

wydzielane sa przez gruczoly dokrewne, dzialaja na komorki docelowe za posrednictwem uladu krwionownego np hormon wzrostu lub adrenalina

hormony tkankowe

sa uwalniane przez komorki wydzielnicze ktore nie tworza osobnego narzadu, lecz wystepuja w obrebie innego narzadu np zoladka; substancje te moga oddzialywac na komorki sasiednie albo docierach do komorek docelowych wraz z krwią

podzial ze wzgledu na mechanizm dzialania hormonow

takie, ktorych stezenie we krwi ulega znavzym wahaniaom w zaleznosci od aktualnego stanu organizmu np adrenalina lub takie ktorych stezenie wr krwi jest utrzymywane na wzglednie stalym poziomie

sposoby dzialania hormonow

- dzialanie autokrynne -dzialanie parakrynne -dzialanie eddokrynne -dzialanie neurokrynne

dzialanie autokrynne hormonow

hormony wplywaja na czynnosc komorki przez ktore sa wydzielane

dzialanie parakrynne

hormony dzialaja na czynnosc komorki sasiadujacej dufundujac do niej przez przestrzen miedzykomorkowa

dzialanie endokrynne

dzialanie hormonow wplywa na komorki odleglych tkanek i narzadow docierajac do nich z krwia

dzialanie neurokrynne

dzialania neurohormonow wydzielane przez aksony neuronow wplywaja na inne neurony, a za posrednictwem ukladu krazenia takze na odlegle komorki docelowe

praca ukladu hormonalnego

jest regulowana przes uklad nerwowy za posrednictwem podwzgorza

hormony anaboliczne

nasilaja procesy syntezy np insulina lub testosteron

hormonu katabolitucznr

nasilaja procesy rozkladu mo glukagon lub tyroksyna

przysadka mozgowa

sklada sie z przysadki gruczolowej (plat przedni) i przysadki nerwowej (plat tylni)

przysadka gruczolowa

produkuje i wydziela hormony: -tropowe ktore pobudzaja czynnosc wydzielnicza tarczycy, kory nadnercza, jajnikow i jader. -hormon wzrostu ktory pobudza wzrost organizmu. -prolaktyna ktora pobudza wydzielanie mleka

czesc nerwowa przysadki mozgowej

gromadzi i wydziela hotmony produkowane przez podwzgorze- wazopresyne i oksytocyne

tarczyca

wydziela kalcytonine-obniza stezenie wapnia we krwi; tyroksyne i trójjodotyronine, ktore pobudzaja przemiany metaboliczne, uwalaninie ciepla

przytarczyce

wydzielaja parathormon, ktory podwyzsza poziom wapnia we krwi

grasica

wytwarza tymozyne- pobudza rozmnazanie i dojrzewanie limfocytow T

nadnercza sa

zbudowane z kory i rdzenia

kora nadnercza

wydziela kotyzol- podwyzsza zawartosc glukozy we krwi (rozklad glikogenu) i obniza odpornosc

rdzen nadnercza

wytwarza adrenaline- podwyzsza poziom glukozy wplywajac na rozpad glikogenu; przyspiesza prace serca i podnosi cisnienie we krwi

trzustka

*insulina- obniza poziom glukozy we krwi. *glukagon-podwyzsza poziom glukozy we krwi

jadra

testosteron- wplywa na funkcjonowanie narzadow rozrodczych

jajniki

•estrogeny-wplywaja na prawidlowe funkcjonowanie ukladu rozrodczego i cech plciowych. •progesteron- jest niezbedny do utrzymania ciazy

szyszynka

melatonina- reguluje wplyw dobowy i wplywa na sen

podwzgorze

czesc mozgowia, ktora laczy uklad nerowowy z ulad hormonalnym i steruje funkcje wydzielnicza przysadki; wytwarza wazopresyne i oksytocyne ktore sa transportowane do przysadki i z niej uwalaniane

przysadka

•wazopresyna- wywoluje zwrotne wchlananie wody z kanalikow zbiorczych. •oksytocyna-pobudza skurcze miesni macicy. •liberyny- pobudzaja czynnosc przysadki. •statyny- hamuja czynnosc przysadki

podwzgorze reguluje m. in

~gospodarke wodna organizmu. ~pobieranie pokarmu. ~remoregulacje. ~funkcjonowanie ukladu krazenia. ~procesy plciowe. ~reakcje obronne

Komorki trzustki

maja siateczke srodplazmatyczna szorska ktora zawiera rybosomy, a te syntetyzuja bialka enzymatyczne i hormonalne oraz aparaty Golgiego ktore modyfikuja sortuja i wysylaja gotowe wydzieliny poza obreb komorek gruczolowych

antagonistyczne dzialanie hormonow

insulina i glukagon(poziom glukozy we krwi) i kalcytonina i parathormon (poziom wapnia we krwi)

pod wplywem insuliny

•watroba pobiera glukoze i przeksztalca ja w glikogen •komorko ciala pobieraja wievej glukozy

pod wplywem glukagonu

•watroba rozklada glikogen do glukozy i uwalnia ja do krwi •komorki ciala pobieraja mniej glukozy

podwzgorze laczy sie

z przednim platem przysadki za pomoca zyl wrotnych podwzgorzowo-przysadkowych

zbyt wysoki poziom- pod wplywem kalcytoniny (wytwarzanej przez tarczyce)

•wapn jest gromadziny w kosciach. •wchlanianie wapnia w jelitach zmniejsza sie •wchlanianie zwrotne walnia w nerkach zmniejsza sie

zbyt niski poziom- pod wplywem parathormon (wydzielany przez przytarczyce)

•wapn jest uwalniany z kosci. •wchlanianie wapnia w kosciach zwieksza sie. •wchlanienie zwrotne wapnia w nerkach zwieksza sie