BAROK

barok

portugalskie słowo barocco: perła o nieregularnym kształcie

racjonalizm

pogląd, zgodnie z którym najważniejszym narzędziem poznania jest rozum, a zmysłowe doświadczenie nas łudzi

Blaise Pascal

usystematyzowana obrona i pochwała chrześcijaństwa; chrześcijaństwo = przestrzeń dramatycznych wyborów człowieka

Blaise Pascal o człowieku

"Człowiek jest tylko trzciną, najwątlęjszą w przyrodzie, ale trzcina myślącą" --> wielkość człowieka w mocy jego rozumu, a zarazem słabość jako bytu śmiertnelnego

Baruch Spinozy

panteizm racjonalistyczny; Bóg jest absolutną zasadą istnienia

"O wojnie naszej, która wiedziemy z szatanem, światem ciałem" Mikołaj Sęp Szarzyński

istotą życia na ziemi jest walka, bo szatan u pokusa dóbr ziemskich czyha; definicja człowieka; słaby, wewnętrznie rozdarty, dokonujący złych wyborów; jedyną szansą na wygranie z ziemskimi pokusami nagrody wiecznej jest wsparcie Boga

poezja metafizyczna

nurt liryki religijnej; jej autorzy odrzucali renesansowy stoicyzm, nie ufali ideom cnoty, umiaru i spokoju; oddanie sprzeczności ludzkiej kondycji oraz złożoności relacji między Bogiem, a człowiekiem i światem

marinizm

uformowany przez włoskiego poetę Giambatisto Marina; wykorzystał skłonność do tworzenia formalnej, dworskiej elegancki, zabawy słowem, a jego prawdziwą domeną były erotyki

konceptyzm

kierunek hiszpańskiej i włoskiej poezji barokiwej; w przeciwieństwie do marinizmu nie ograniczał się do liryki świeckiej, wpłynął także na język poezji religijnej

"Do Trupa" Jan Andrzej Morsztyn

podmiot liryczny: trup; paralelizm (zmarły-zakochany); utwór marinistyczny (zakochany trup)

"Niestatek" Jan Andrzej Morsztyn

koncept: anaforyczjy tok, zhiperbolizowanie uczuć kobiet

"Do Anny" Daniel Naborowski

Naborowski w lekkiej formie ujął wątek wanitatywny --> barokowy efekt, godzenie niezgodności; dwa nurty: światowych rozkoszy oraz metafizyczną

"Na oczy królewny angielskiej" Daniel Naborowski

pareginyk - utwór wychwalający

"Pospolite ruszenie" Wacław Potocki

krytyka polskiej szlachty; autor oskarża ja o: brak subordynacji, anarchię, warcholstwo, bierność, gnusność, pychę, butność

sarmatyzm

związany z mitem wykształcona w końcu XVI w. formacja kulturowa obejmująca ideologię, obyczajowość i kulturę szlachty polskiej do połowy XVIII w.

Język w "Pamiętnikach" Jana Chryzostoma Paska

dynamiczny język podczas opisów wojennych; krótkie, wojskowe dialogi; latynizm - zapożyczenie z łaciny; makaronizm - wplątanie obcych słów ddo tekstu