ATMOSFERA

Wiatr lokalny, który wieje w rytmie dobowym. Powstaje w ciepłej porze roku na wybrzeżach mórz oraz w strefie brzegowej dużych śródlądowych zbiorników wodnych na skutek różnic temperatury między podłożem lądowym a podłożem wodnym.

Bryza

Wartość temperatury, do której musi się ochłodzić powietrze, aby zawarta w nim para wodna stała się parą nasyconą (100% wilgotności). W tej temperaturze rozpoczyna się proces przemiany pary wodnej w ciecz lub ciało stałe.

Temperatura punktu rosy

Przejście wody ze stanu gazowego w stan ciekły w dodatniej temperaturze. Zachodzi, gdy powietrze osiągnie temperaturę punktu rosy i zawiera jądra kondensacji (mikroskopijne cząsteczki, np. soli morskiej, na których może się osadzić woda).

Kondensacja

Przejście wody ze stanu gazowego w stan stały w ujemnej temperaturze. Zachodzi wtedy, gdy powietrze osiągnie temperaturę punktu rosy i zawiera jądra kondensacji (mikroskopijne cząsteczki, np. soli morskiej, na których może się osadzić woda).

Resublimacja

Fragment troposfery o dużej objętości, który jest dość jednorodny pod względem cech fizycznych, głównie temperatury i wilgotności.

Masa powietrza

Strefa przejściowa między masami powietrza o różnych właściwościach. Ze względu na temperaturę mas i sposób przemieszczania się frontów wyróżnia się front ciepły, front zimny oraz front zokludowany.

Front atmosferyczny

Chwilowy stan atmosfery w danym miejscu i czasie, określany m.in. za pomocą wartości temperatury powietrza, ciśnienia atmosferycznego, siły i kierunku wiatru oraz wielkości opadów atmosferycznych.

Pogoda

Mapa przedstawiająca stan pogody w określonym momencie za pomocą międzynarodowych oznaczeń meteorologicznych.

Mapa synoptyczna

Układ warunków pogodowych cechujący się typową zmiennością w ciągu roku, charakterystyczny dla danego obszaru. Określa się go na podstawie co najmniej trzydziestoletnich obserwacji meteorologicznych.

Klimat

Zjawisko polegające na tym, że średnia roczna temperatura powietrza w centrum miasta jest wyższa niż na terenach podmiejskich.

Miejska wyspa ciepła

Układ zamkniętych izobar, w którym ciśnienie atmosferyczne wzrasta w kierunku środka i osiąga najwyższą wartość w centrum.

Wyż baryczny

Układ zamkniętych izobar, w którym ciśnienie atmosferyczne maleje w kierunku środka i osiąga najniższą wartość w centrum.

Niż baryczny

Pionowy ruch mas powietrza powstający w wyniku różnic gęstości powietrza związanych z jego nagrzewaniem się.

Konwekcja

Chaotyczny ruch powietrza na niewielkim obszarze. Powstaje zazwyczaj wtedy, gdy przemieszczające się powietrze napotka na swej drodze niewielkie wzniesienia lub inną barierę.

Turbulencja

Układ ruchów powietrza występujący na obu półkulach między równikiem a zwrotnikami.

Komórka cyrkulacyjna Hadleya

Układ ruchów powietrza występujący na obu półkulach mniej więcej między 30° a 60° szerokości geograficznej północnej i południowej.

Komórka cyrkulacyjna Ferrela

Układ ruchów powietrza występujący na obu półkulach mniej więcej między 60° szerokości geograficznej północnej i południowej a biegunami.

Komórka okołobiegunowa

Wiatr okresowo zmienny, który powstaje wskutek nierównomiernego nagrzewania się sąsiadujących ze sobą dużych obszarów oceanu i lądu.

Monsun

Ciepły, suchy i porywisty wiatr lokalny, który występuje po zawietrznej stronie pasma górskiego.

Fen

Przestrzeń utworzona przez pole magnetyczne Ziemi. Stanowi warstwę chroniącą naszą planetę przed szkodliwymi cząstkami wiatru słonecznego.

Magnetosfera

Zjawisko świetlne widoczne jako świecenie się górnych warstw atmosfery, obserwowane głównie zimą.

Zorza polarna

Dolna warstwa atmosfery ziemskiej, sięgająca do wysokości 6–8 km na obszarach okołobiegunowych i do ok. 18 km w strefie międzyzwrotnikowej. Zachodzą w niej procesy kształtujące pogodę i klimat.

Troposfera

Warstwa atmosfery ziemskiej znajdująca się w stratosferze (na wysokości 15–50 km). Zawiera szczególnie dużo ozonu, dzięki czemu pochłania docierające ze Słońca i szkodliwe dla organizmów ziemskich promieniowanie ultrafioletowe.

Ozonosfera (warstwa ozonowa)

Różnica między średnią temperaturą powietrza najcieplejszego i najchłodniejszego miesiąca w roku.

Średnia roczna amplituda temperatury powietrza

Wielkość zmian temperatury zachodzących w powietrzu nasyconym parą wodną podczas jego opadania lub wznoszenia. Wynosi średnio 0,6°C na 100 m.

Gradient wilgotnoadiabatyczny

Wielkość zmian temperatury zachodzących w suchym powietrzu podczas jego opadania lub wznoszenia. Wynosi średnio 1°C na 100 m.

Gradient suchoadiabatyczny

Stosunek ilości promieniowania odbitego od danej powierzchni do ilości promieniowania, które na nią pada.

Albedo

Wzrost wartości temperatury powietrza wraz z wysokością nad poziomem morza.

Inwersja termiczna

Siła, z jaką słup powietrza naciska na jednostkę powierzchni Ziemi, mierzona najczęściej w hektopaskalach (hPa).

Ciśnienie atmosferyczne