ATMOSFERA

atmosfera

to powłoka ziemi którą tworzą mieszanina gazów zwana powietrzem atmosferycznym

stałe składniki atmosfery

azot tlen, argon i inne

zmienne składniki atmosfery

para wodna, tlenek węgla, tlenki azotu, ozon

budowa atmosfery

traposfera, tropopauza, stratosfera, stratopauza, mezosfera, mezopauza, termosfera, egzosfera

troposfera

od 0 do – 11 km

stratosfera

15 – 50 km rozciąga się ozonosfera warstwa ozonowa

mezosfera

50-85km

termosfera

wyróżnia się w niej jonosferę w której występują zorze polarne krąży w niej większość kosmicznych stacji naukowych i sztucznych satelitów

egzosfera

800+

zorza polarna

kiedy cząsteczki wiatru słonecznego docierają do magnetosfery Ziemi część z nich trafia do jonosfery gdzie dochodzi do ich zdarzenia z atomami i cząsteczkami azotu oraz tlenu. konsekwencją tego zjawiska jest świecenie z jonizowanych gazów

promieniowanie całkowite

połączenie promieniowania bezpośredniego i promieniowania rozproszonego

albedo

zdolność odbijania promieniowania słonecznego przez daną powierzchnię

bilans promieniowania

promieniowanie krótkofalowe to energia słoneczna docierająca do ziemi, a promieniowanie długofalowe to jest odbite od ziemi promieniowanie

turbulencja

bezwładny nieuporządkowany ruch powietrza ciało przenosi się od warstw cieplejszych do warstw chłodniejszych

adwekcja

poziomy ruch powietrza atmosferycznego polegający na napływaniu powietrza o określonych właściwościach nad dany obszar

konwekcja

uporządkowany pionowy ruch powietrza unoszenie lub opadanie

procesy adiabatyczne

proces termodynamiczny zachodzący bez wymiany ciepła z otoczniem, w trakcie którego następuje ochładzanie unoszącego się powietrza (przez rozprężanie powietrza) lub ogrzewanie osiadającego powietrza (przez jego sprężanie).

para wodna zamienia się w lód

resublimacja

lód zamienia się w pary wodną

sublimacja

wartość średniego gradientu adiabatycznego

0,6 stopni celsjusza/100 m

ciśnienie atmosferyczne

siła z jaką naciska słup powietrze na jednostkę ziemi

niż baryczny (cyklon)

układ zamkniętych i zabaw w których ciśnienie atmosferyczne maleje w kierunku środka

promieniowanie całkowite

promieniowanie bezpośrednie (nie zatrzymywane przez atmosferę), promieniowanie rozproszone (odbite od chmur i zanieczyszczeń)

promieniowanie krótkofalowe

promieniowanie słoneczne.

PROMIENIOWANIE DŁUGOFALOWE (cieplne)

powoduje wzrost temperatury w dolnych warstwach troposfera.

POGODA

ogół zjawisk fizycznych występujących w troposferze w określonym miejscu i czasie.

KLIMAT

Charakterystyczny dla danego obszaru przebieg pogody, ustalony na podstawie wieloletnich informacji.

średni spadek temperatury z wysokością

0.6°C/100m

najwyższa temperatura na ziemi

Al-Azizijja (Libia) 57.8, Dolina Śmierci (USA) 56.7

Najniższa temperatura

stacja wostok (Antarktyda) - 89.6

WYŻ BARYCZNY (antycyklon)

układ o wyższym ciśnieniu w centrum niż w otoczeniu

normalne ciśnienie atmosferyczne

1013hpa

najniższe ciśnienie atmosferyczne

Mount Everest (Himalaje) 330hPa

spadek ciśnienia atmosferycznego z wysokością

12.5hpa/100m

wiatr

poziomy ruch powietrza (przy powierzchni ziemi) wywołany różnicą ciśnienia atmosferycznego między sąsiednimi obszarami.

wiatr wieje zawsze w kierunku...

WIATR ZAWSZE WIEJE Z WYŻU DO NIŻU

cyrkulacja atmosferyczna

Krążenie powietrza te skali globalnej, poprzez strefową, południkową i pionową wymianę powietrza.

komórka Hadleya

między równikiem a zwrotnikiem.

komórka glferrela

między 30°-60°

komórka okołobiegunowa

Od 60 stopni do bieguna

Prąd strumieniowy

Poziomy ruch powietrza w górnej części troposfery i w dolnej stratosferze.

monsun

wiatr sezonowy.

Bryza dzienna

wieje znad morza

Bryza nocna

wieje znad lądu

FEN

Wiatr wiejący w górach

Wiatr Dolinny

Dzienny, wieje z dna doliny w górę stoku

Wiatr Górski

Nocny, wieje po stoku w kierunku dna doliny

Wiatr Spływowy

Chłodna pora roku, bardzo silny, suchy, zimny i porywisty wiatr spływający znad lądu nad morze (jezioro)

Wiatr spływowy nad Adriatykiem

Bora

Cyklony

5 a 25 szerokość geograficzna, głęboki niż > wir, ogromna siła wiatru, przekracza 100km/h, w oku cyklonu cisza

Wiry powietrza

Nad bardzo nagrzanym lądem, niskie i umiarkowane szerokości geograficzne, mniejsza siła wiatru i niszcząca niż cyklony

Wilgotność powietrza

To zawarta w nim para wodna pochodząca z praowania: wód powierzchniowych, powierzchni lądowych, gleby, organizmów. Suche powietrze 0%, wilgotne do 4% objętości

Wilgotność bezwzględna

Masa pary wodnej w atmosferze (w gramach) w jednostce objętości powietrza (1m3) g/m3

Wilgotność względna

Wielkość nasycenia powietrza parą wodną - %%%

Kondensacja

Skroplenie pary wodnej

Resublimacja

Przejście pary wodnej w stan stały (z pominięciem ciekłego)

Poziom kondensacji

Wysokość, na której zaczyna się proces kondensacji

Temperatura punktu rosy

Temperatura, w której dochodzi do kondensacji/resublimacji

Produkty kondensacji pary wodnej

Osad atmosferyczny, mgła, chmura

ROSA

Kropelki wody, ciepła pora roku, jako efekt nocnego wypromieniowania

SZRON

Kryształki lodu, efekt cieplejszego powietrza z ochłodzonym podłożem

SZADŹ

Lodowy osad: szczotki, mrozy, zamarzanie przechłodzonych kropel mgieł

GOŁOLEDŹ

Warstwa lodu na gruncie, zamarzanie kropli deszczu na silnie wychłodzonej powierzchni

MGŁA

Zawiesina kropelki wody + kryształki lodu, dotyka podstawą terenu, ogranicza widzialność poniżej 1km

Mgła radiacyjna

Efekt silnego nocnego wychłodzenia powierzchni gruntu, jesień zima, bagna, leśne polany, zbiorniki wodne

Mgła adwekcyjna

Efekt napływu ciepłej i wilgotnej masy powietrza nad wychłodzone podłoże

chmura

Widoczny gołym okiem zbiór kropelek wody i kryształków lodu wytworzony w powietrzu w skutek kondensacji lub resublimacji pary wodnej.

Chmury pierzaste

CIRRUS (Ci) przysłania lekko słońce, nie rzuca cienia

CHMURY KŁEBIASTE

CUMULUS (Cu) Wyraźny kształt, nie daje deszczu

chmury deszczowe

Warstwowo-deszczowe (NIMBOSTRATURS NS), kłębiasto-deszczowe (CUMULONIMBUS CB) > chmury burzowe

OPADY ATMOSFERYCZNE

Produkt kondensacji pary wodnej. Powstają gdy krople wody (lub lód) osiąga tak duży rozmiar, że spada na ziemie.

DESZCZ

opad kropelek wody, większe niż 0,5mm

ŚNIEG

opad kryształków lodu

GRAD

Opad nieforemnych bryłek lodu, powyżej 2-5mm, ciepła pora

Opad konwekcyjny

Spowodowany silnym nagrzaniem podłoża i wstępującymi (wznoszącymi) ruchami ciepłego powietrza

Opad frontalny

Wywołany przemieszczaniem się mas powietrza, związane z frontami

Opad orograficzny

Związany z urozmaiconą rzeźbą terenu (np fen)

MŻAWKA

Opad, krople o średnicy mniejszej od 0,5mm

krupy śnieżne

Opad białych ziaren lodowych o średnicy 2-5mm

Miejsca z największym średnim opadem rocznym

Czerrapunndżi (Indie - 11902mm, Mawsynram (Indie) - 11872mm, Mount Wai-ale-ale - 11 680mm

Miejsca z najmniejszym śr. opadem atmosferycznym

Arica (chile) - 8mm, Dolina Śmierci USA (4mm), Wadi Halfa (sudan) - 2,5mm

Masa powietrza

Wielka ilość powietrza w troposferze, rozpościerająca się nad rozległymi obszarami. Nabiera cech podłoża - temperaturę wilgotność itp.

PA

Masa powietrza arktycznego, strefa wyżów okołobiegunowych

PAA

Masa powietrza antarktycznego, strefa wyżów okołobiegunowych

PP

Masa powietrza polarnego, umiarkowane szerokości

PZ

Masa powietrza zwrotnikowego, strefa wyżów podzwrotnikowych

PR

Masa powietrza równikowego

Front arktyczny

PA/PAA + PP

Front polarny

PP + PA

Front międzyzwrotnikowy

PZ + PR

Front atmosferyczny

Strefa przejściowa między dwoma masami powietrza o różnych właściwościach.

FRONT CIEPŁY

Ciepłe nachodzi na zimne, obniża się ciśnienie, nieznacznie wzrasta temperatura, chmury: cirrus, nimbostratus, mało intensywne opady ale ciągłe

FRONT ZIMNY

Chłodne napiera na ciepłe, ciepłe leci do góry, obniża się temperatura, chmury: cumulonimbus, nimbostratus, intensywne ale krótkie opady

EFEKT CIEPLARNIANY (SZKLARNIOWY)

Gazy szklarniowe (dwutlenek węgla, metan, freony, para wodna) nie pozwala uciec promieniowaniu ziemskiemu w kosmos.

MWC Miejska Wyspa Ciepła

Zwiększenie temperatury w centrum miasta o ok. 2-3 stopnie

DZIURA OZONOWA

Niszczenie warstwy ozonowej, która chroni przed promieniowaniem UV. Przez> Freony> lodówki, klimatyzatory, aerozole, sztuczny śnieg

KWAŚNE DESZCZE

dwutlenki siarki> elektrownie węglowe > spaliny> tlenek węgla > tlenek azotu + para wodna = kwasy

Rozkład temperatury na powierzchni ziemi uzależniony jest od

-Szerokości geograficznej -Wysokości nad poziomem morza

Amplituda

Różnica między najwyższą i najniższą zanotowaną w danym czasie temperaturą.

Klin wysokiego ciśnienia

Obszar podwyższonego ciśnienia wciśnięty w obszar obniżonego ciśnienia, peryferyjna część wyżu.

Zatoka niskiego ciśnienia

Obszar obniżonego ciśnienia wciśnięty w obszar podwyższonego ciśnienia, peryferyjna część niżu.

SIROCCO

suchy, gorący wiatr, w basenie morza Śródziemnego.

BORA

chłodny, porywisty wiatr, spływający z ladu nad zbiornik

ci

chmura pierzasta cirrus

cb

cumulonimbus klebiasto deszczowa

cu

cumulus klebiasta

Strefa klimatów równikowych (wybitnie wilgotny, podrównikowy wilgotny, podrównikowy suchy)

śr temperatura powyżej 20, małe roczne i dobowe amplitudy temperatury, duże opady związane z zenitalnym położeniem słońca

Strefa klimatów zwrotnikowych (wilgotny(morski), monsumowy, skrajnie suchy(pustynny))

śr roczna powyżej 20, najchłodniejszy miesiąc powyżej 10

Strefa klimatów podzwrotnikowych (śródziemnomorski, monsumowy, suchy)

śr roczna od 10do20

Strefa klimatów umiarkowanych CIEPŁYCH

śr roczna od 0 do 10, najcieplejszy miesiac powyzej 10

Strefa klimatów umiarkowanych CHŁODNYCH

Max opady w lecie (morskim cały rok), średnia 3 miesięcy letnich przekracza 15

Strefa klimatów okołobiegunowych (subpolarny, polarny)

śr roczna poniżej 0 stopni, niewielkie całoroczne opady