Antyk

stoicyzm założ.

życie zgodne z rozumem, opanowanie namiętności, spokój wewnętrzny

epikureizm założ.

szczęście=życie rozumne, moralne, cnotliwe; rozważne dążenie do przyjemności

sofiści założ.

najwyższą wartością jest rozum

sceptycyzm założ.

szkoła wątpienia, ograniczone poznanie ludzkie przez co prawda niedostępna człowiekowi

Sokrates

najwyższa wartość to cnota, jej rozpoznanie zależy od wiedzy

Platon

twórca idealizmu, prawdziwy świat idealny niedostępny zmysłom; najwyższa wartość poznawza to dusza

styl klasyczny

harmonia, równowaga, logika, spokój, piękno; brak wartościo negatywnych w sztuce (Panteon, Koloseum, Wenus z Milo)

Odwołania do antyku w literaturze późniejszych epok

Do mitu, postaci mitycznej, autorów antycznych, dzieł, filozofii

Archetyp

pierwowzór, pradawne wyobrażenie wzorów ludzkich postaw.

Archetypy mitologiczne:

miłość silniejsza od śmierci (Orfeusz), matyczyna miłość (Demeter), egocentryzm (Narcyz), Syzyfowa praca

Cechy ludzkie, wady i zalety m. in u bogów starożytnych

Antropomorfizm

prometeizm

postawa buntu wobec bogów, świata, ludzi, podejmowanie ierpienia przeżywanego w samotności

Stworzenie człowieka mit o prometeuszu

Symbol buntu, walki o wartości, poświęcenie, miłość do ludzi (ważne w romantyźmie, poświęcenie idei i ludzi - konrad)

Mit o Syzyfie

Praca bez celu, przebiegłość, wina i kara,

Król Edyp

Fatum i nieuniknioność losu, przepowiednia, samobójstwo

Orfeusz i Eurydyka

Miłość nieśmiertelna, miłość bez granic, piękno sztuki, nieposluszeństwo i kara

Dedal i Ikar

człowiek doświadczony, rozważny, tęsknota za ojczyzną/ideaista, marzyciel, dążący do wyniosłych celów

Epos (też epopeja)

najstarszy epicki gatunek literacki: rozbudowana wierszowana formuła, dzieje bohaterów mitycznych, legendarnych, historycznych na tle wydarzeń przełomowych (Iliada, Odyseja, Pan Tadeusz, Pieśń o Rolandzie)

Cechy eposu

inwokacja (podniosła apostrofa), zabieg heroizacji (wyolbrzymienie i idalizacja bohaterów), paraleliz (przenikanie świata ludzi i bogów), szczegółowe opisy powodujące wolny przebieg narracji

Homer

najwybitniejszy epik antyku

Sofokles

największy tragik grecki, autor Antygony, Króla Edypa

Tragedia grecka

Fatum, wzbudzenie w odbiorcy litości i trwogi, katharsis cz7li wyzwolenie duszy

tragizm

kategoria estetyczna, uwikłanie szlachetnego bohatera w nierozwiązywalny konflikt, lączy się ze wziosłością

Cechy tragedii antycznej

konflikt tragiczny (każdy wybór prowadzi do tragedii), wina tragiczna (nie można o nią winić jednostki, punkt kulminacyjny tragedii), fatum, zasada trzech jedności