3. Elementy szkieletu

szkielet osiowy składa się z

czaszki, kręgosłupa, klatki piersiowej

funkcje szkieletu osiowego

przede wszystkim ochronne, część jego kości otacza narządy wewnętrzne chroniąc je przed urazami

mózgoczaszka to

tylna cześć czaszki odsłaniająca mózgowie

kości mózgoczaszki:

czołowa, 2 ciemieniowe, 2 skroniowe, klinowa, potyliczna

trzewioczaszka to

przednia i dolna część czaszki złożona z wielu kości różnokształtnych

funkcje trzewioczaszki

ochrania początkowe odcinki przewodu pokarmowego i dróg oddechowych, a także narządy zmysłów (wzroku, słuchy, węchu i równowagi)

kości trzewioczaszki:

łzowa, nosowa, szczękowa, jarzmowa, żuchwa

kości trzewioczaszki mają liczne

niewielkie otwory, przez które przechodzą naczynia krwionośne i nerwy

zatoki nosowe to

przestrzenie wyścielone błoną śluzową i wypełnione powietrzem. Są połączone z jamą nosową

funkcje zatok:

ogrzewanie i nawilżanie powietrza wdychanego przez nos, rezonatory i wpływ na barwę głosu, ich obecność zmniejsza masę trzewioczaszki

rodzaje zatok

czołowe, sitowe, szczękowe

u noworodków kości mózgoczaszki są oddzielone pasmami tkanki łącznej (ciemiączka)

umożliwia to przejście główki dziecka przez kanał rodny i późniejszy wzrost i rozwój mózgowia

u dorosłych mózgoczaszkę tworzy

7 kości połączonych ze sobą nieruchomo za pomocą szwów, które z więzozrostów występujących u dzieci przekształcają się stopniowo w kościozrosty

budowa kręgosłupa

odcinek szyjny (7 kręgów), piersiowy (12 kręgów), lędźwiowy (5 kręgów), krzyżowy (5 kręgów) i guziczny (4-5 kręgów)

prawidłowo zbudowany kręgosłup widziany z boku

przypomina literę S

naturalne krzywizny kręgosłupa to

lordoza i kifoza

lordoza to

wygięcie w stronę brzuszną (odc. szyjny i lędźwiowy)

kifoza to

wygięcie w stronę grzbietową (odc. piersiowy i krzyżowy)

znaczenie fizjologiczne wygięcia kręgosłupa

amortyzacja wstrząsów i umożliwienie prawidłowego obciążenia masy ciała

Kręgosłup składa się z ułożonych jeden na drugim kręgów

które są połączone za pomocą chrzęstnych krążków międzykręgowych zwanych dyskami

budowa kręgu

trzon, łuk kręgowy, wyrostki (kolczysty, poprzeczne, stawowe)

trzon kręgu

jest zwrócony w stronę brzuszną

łuk kręgowy

ogranicza otwór kręgowy, tworzy kanał kręgowy chroniący rdzeń

wyrostek kolczysty

jest w lini środkowej, skierowany ku tyłowi, mocne oparcie dla mięśni

wyrostki poprzeczne

odchodzą w kierunku bocznym, parzyste, miejsca przyczepu mięśni i więzadeł

wyrostki stawowe

służą do łączenia sąsiednich kręgów - 2 górne zwrócone ku tyłowi i 2 dolne zwrócone ku przodowi

rodzaje kręgów:

atlas (kręg szczytowy), obrotnik, kręgi 3-6, piersiowe, lędźwiowe, kość krzyżowa, kość guziczna

atlas (kręg szczytowy)

nie ma trzonu, lecz składa się z 2 łuków. Na tylnej części łuku przedniego leży powierzchnia stawowa służąca do połączenia z zębem kręgu obrotowego.

obrotnik

ma trzon wyposażony w wyrostek zwany zębem. Ruchy przeczące głowy są możliwe dzięki obracaniu się kręgu szczytowego wokół zęba

kręgi 3-6

mają małe trzony, rozwidlone wyrostki kolczyste i niskie wyrostki stawowe. Wyrostki poprzeczne mają pionowy otwór, przez który przechodzą tętnice i żyły kręgowe. Otwór kręgowy ma trójkątny kształt

ostatni kręg szyjny

ma długi wyrostek kolczysty łatwo wyczuwalny przez skórę

kręgi piersiowe

są większe od kręgów szyjnych. Na bokach ich trzonów znajdują się powierzchnie stawowe (dołki żebrowe), do których przyczepiają się żebra.

kręgi lędźwiowe

największe ze wszystkich, mają trzony w kształcie nerkowatym. Ustawione poziomo wysokie i płaskie wyrostki kolczyste nie ograniczają odginania do tyłu. Wyrostki poprzeczne (nazywane żebrowymi) są cienkie i długie

kość krzyżowa

ma kształt klina. Powstaje ze zrośnięcia się 5 kręgów krzyżowych, zrośnięte wyrostki kolczyste tworzą tzw. grzebień pośrodkowy, a zarośnięte wyrostki stawowe - grzebienie pośrednie. Kość krzyżowa ma 4 powierzchnie stawowe:

kość guziczna

składa się z 4-5 zrośniętych kręgów, z których tylko pierwszy, łączy się z kością krzyżową, ma wyrostki stawowe. Pozostałe są zbudowane jedynie z małych, trójkątnych trzonów

klatkę piersiową tworzą:

piersiowy odcinek kręgosłupa, 12 par żeber, mostek

żebra łączą się z mostkiem za pomocą

chrząstek żebrowych

podział żeber

żebra prawdziwe (I-VII), żebra rzekome (VIII-X), żebra wolne (XI i XII)

żebra prawdziwe

dochodzą bezpośrednio do mostka i łączą się z nim za pomocą chrząstek żebrowych

żebra rzekome

łączą się z mostkiem przez chrząstkę żebra VII

żebra wolne

nie łączą się z mostkiem

mostek to

nieparzysta kość płaska, zamykająca klatkę piersiową do przodu

części mostka:

rozszerzona górna - rękojeść mostka, wydłużona środkowa - trzon mostka, wąska dolna - wyrostek mieczykowaty mostka

kończyna górna:

kość ramienna, przedramienia (łokciowa, promieniowania), ręki (nadgarstka, śródręcza, placów)

kończyna dolna:

kość udowa, kość podudzia (piszczelowa, strzałkowa), kości stopy (stępu, śródstopia, palców)

kończyny górne -

są krótsze, a ich szkielet jest lżejszy i bardziej delikatny od szkieletu kości dolnych. Ich budowa umożliwia wykonywanie nawet bardzo skomplikowanych i precyzyjnych ruchów

kończyny dolne -

są zbudowane z długich i masywnych kości

obręcz barkowa:

2 łopatki, 2 obojczyki

obręcz miedniczna (miednica):

kość krzyżowa, 2 kości miedniczne - powstałe ze zrośnięcia kości biodrowej, kulszowej i łonowej

dodatkowa funkcja miednicy to

ochrona narządów jamy brzusznej (m.in. pęcherza moczowego)

miednica mężczyzny -

ma wąski, sercowaty otwór górny, a jej kanał, czyli przestrzeń ograniczona przez kości, ma kształt lejka. Kąt między kośćmi łonowymi jest ostry

miednica kobiety

jest niższa i szersza niż miednica mężczyzny, a kości biodrowe są bardziej rozchylone na boki, Otwór górny miednicy jest duży i owalny, a jej kanał ma kształt cylindryczny. Kąt między kośćmi łonowymi jest rozwarty