Domanda |
Risposta |
Prawo cywilne materialne a prawo procesowe inizia ad imparare
|
|
Rzymianie nie znali rozróżnienia - 1. regulujące zachowania ludzi ogólnie 2. regulujące zasady postępowania przed organami administracji
|
|
|
Postępowanie sądowe prywatne na co się dzieli inizia ad imparare
|
|
1. postępowanie zwyczajne 2. postępowanie nadzwyczajne
|
|
|
Postępowanie zwyczajne w postępowaniu sądowym inizia ad imparare
|
|
Miało 2 etapy, 1 (najstarsze) - postępowania legisakcyjne, 2. prostępowanie formułkowe
|
|
|
Postępowanie nadzwyczajne inizia ad imparare
|
|
postępowanie kognicyjne - wyparło powoli postępowanie zwyczajne
|
|
|
jak było określane rzymskie postępowanie procesowe inizia ad imparare
|
|
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
|
|
|
Jaka była znamienna cecha rzymskiego zwyczajnego procesu cywilnego inizia ad imparare
|
|
brak ogólnej zasady udzielania ochrony prawnej każdemu uzasadnionemu roszczeniu, czyli kiedy istniała odpowiednia skarga (powództwo) można było mówić o istnieniu roszczenia (uprawnienia)
|
|
|
podział zwyczajnego postępowania procesowego na fazy inizia ad imparare
|
|
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. toczyła się przed magistraturą jurysdykcyjną (pretorem) 2. Miała charakter przygotowawczy 3. Magistratus badał sprawe, eliminował sprawy błahe 4. Wyznaczał wybranego przez strony sędziego
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. Toczyła się przed sędzią prywatnym i pojedynczym 2. Sędzia oceniał dowody i wydawał wyrok
|
|
|
Co znaczy że podział procesu na dwie fazy umożliwia wprowadzenie czynnika społecznego do procesu inizia ad imparare
|
|
prywatny sędzia (czynnik społeczny) był powoływany przez pretora
|
|
|
w którym okresie proces toczył się przed sędzią państwowym inizia ad imparare
|
|
w okresie dominatu, sędzia państwowy uprawnienia do rozstrzygania spraw spornych otrzymywał od cesarza
|
|
|
ochrona praw prywatnych była wykonywana w zakresie: inizia ad imparare
|
|
1. Sądownictwa spornego - zasada kontradyktoryjności (sprzeczne stwierdzenia stron 2. Sądownictwa niespornego - bez tej zasady, nikt sie nie kłóci, pretor współdziała w czynnościach prawnych
|
|
|
jak rozstrzygano który sąd jest właściwy do rozstrzygnięcia danej sprawy inizia ad imparare
|
|
1. Kompetencja miejscowa - z racji miejsca (tam gdzie mieszkał przeciwnik, albo gdzie delikt i inne 2. Kompetencja rzeczowa - z racji na przedmiot (dobierano patrząc na funkcje wykonywane przez magistatury - wadliwy niewolnik - edyl kurylny
|
|
|
Jak określany jest powód i pozwany? inizia ad imparare
|
|
1. Actor albo petitor 2. reus
|
|
|
co potrzebne było aby rozpocząć proces miedzy stronami? inizia ad imparare
|
|
1. Zdolność sądowa - prawo do dochodzenia roszczeń (obywatelstwo rzymskie) 2. Zdolność procesowa - możność podejmowania decyzji (zdrowi umysłowo) 3. Legitymacja procesowa - możność bycia w danym procesie u konkretnego stosunku prawnego u podstaw sporu
|
|
|
czy możliwi byli zastępcy procesowi w procesach inizia ad imparare
|
|
1. W legisakcyjnym - trzeba było być osobiscie 2. w formułkowym - w obu fazach byli dozwoleni: Cognitor i prokurator
|
|
|
jak był ustanawiany cognitor i procurator inizia ad imparare
|
|
1. cognitor - formalnie, ustnie, w obecności i za wiedzą przeciwnika, nie składał zabezpieczeństw że zastąpiony wykona wyrok 2. prokurator - musiał złożyć zabeczpiecznego, że zastępowany uzna i wykona wyrok
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. oparty na ustawach 2. ścisły formalizm (symbolizm) 3. Miał 5 sposobów postępowania
|
|
|
Jakie były sposoby postępowania w procesie legisakcyjnym? (a) inizia ad imparare
|
|
1. legis actio sacramento - z ustanowieniem zakładu pieniężnego czyli sacramentum (przegrywający spór tracił kase na rzecz świątyni, a poźniej do kasy państowej)
|
|
|
Jakie były dwie odmiany legis actio sacramento (1) inizia ad imparare
|
|
1. -,- in rem - spór o rzecz lub osobę - na podstawie własności lub władztwa np nad niewolnikami lub dziećmi
|
|
|
Jak wyglądała 1 faza Legis actio sacramento in rem (1) inizia ad imparare
|
|
1 faza: konieczna obecność obu stron oraz przedmiot sporu, powód i pozwany dotykał go laską i mówił ze to jego, później pretor nakazywał im porzucenie posiadania, powód pytał pozwanego o podstawe żądania zwrotu. Pozwany mówi że kładąc laske działał prawni Na czas procesu pretor ustalał kto wezmie przedmiot sporu,
|
|
|
Jak wyglądała 2 faza Legis actio sacramento in rem (1) inizia ad imparare
|
|
każda ze stron musiała przeprowadzić dowód. Na tej podstawie sędzia rozstrzygał
|
|
|
Jakie były dwie odmiany legis actio sacramento (2) inizia ad imparare
|
|
2. Legis actio sacramento in personam - roszczenie ze stosunków obligacyjnych (np od sprawców deliktów lub dłużników),
|
|
|
Jak wyglądało Legis actio sacramento in personam (2) inizia ad imparare
|
|
przed pretorem powód podawał twierdzenie o swym żadaniu, w przypadku zanegowania go przez pozwanego nastepowało obustronne wezwanie do ustanowienia sacramentum, w drugiej fazie wydawano wyrok
|
|
|
Jakie były sposoby postępowania w procesie legisakcyjnym? (b) inizia ad imparare
|
|
2. legis actio per iudicis arbitrive postulationem - przez żądanie wyznaczenia arbitra lub sędziego
|
|
|
Na czym polegało legis actio per iudicis arbitrive postulationem? (b) inizia ad imparare
|
|
powód stwierdzał przed pretorem że pozwany jest mu dłużny z kontrakty pewną sumę lub rzecz. Gdy pozwany zaprzeczył, powód składał wniosek przed pretorem, aby ustanowił sędziego lub arbitra dla rozpoznania sprawy
|
|
|
Jakie były sposoby postępowania w procesie legisakcyjnym? (c) inizia ad imparare
|
|
3. Legis actio per conditionem - przez zapowiedzenie terminu nowej rozprawy - na oznaczoną sume lub rzecz, gdy pozwany zaprzeczył, powód zapowiadał nową rozprawe za 30 dni celem ustanowienia sędziego
|
|
|
Jakie były sposoby postępowania w procesie legisakcyjnym? (d) inizia ad imparare
|
|
4. Legis actio per manus iniectionem - przez położenie ręki, postępowania egzekucyjne, jeśli pozwany nie wykonał wyroku w 30 dniach, powód mógł przeprowadzić egzekucje osobistą, kładł na nim ręke mówił formułe i miał nad nim pełną władze, jednak gdy pojawił sie jego ręczyciel mógł odrzucić ręke powoda, jednak wtedy byłby zasądzony na podwójną wartość tego, powód mógł pozwanego wyprowadzac na rynek trzykrotnie, jeśli nikt go nie wykupił, mógł go sprzedac do niewoli lub zabić
|
|
|
Jakie były sposoby postępowania w procesie legisakcyjnym? (e) inizia ad imparare
|
|
5. legis actio per pignoris capionem - przez zabranie zastawu - druga forma egzekucji, pozasądowe zajęcie rzeczy zasądzonego dla zabezpieczenie roszczeń powoda i zmuszenie dłużnika do swiadczenia należności (specjalne przypadki)
|
|
|
Jak przebiegało postępowanie legisakcyjne w pierwszej fazie in ius? inizia ad imparare
|
|
1 faza: wszczynał powód przez wezwanie pozwanego przed magistrature (ustnie i nawet siłą), wypowiadali uroczyste formuły, kończyli zawiązując spór wzywając świadków w celu utwierdzenia treści sporu
|
|
|
Jak przebiegało postępowanie legisakcyjne w drugiej fazie apid iudicem? inizia ad imparare
|
|
rozpoczynało się po upływie określonego terminu przed sędzią, wybranym przez strony, sędzia po relacji świadków co sie działo w in iure, wydawał ustny wyrok, od którego nie było odwołania, w razie nie stawienia sie jednej strony druga, obecna wygrywała
|
|
|
Dlaczego postępowanie legisekcyjne nie odpowiadało już Rzyminanom? inizia ad imparare
|
|
1. było niedostepne dla dużej liczby ludzi niemającej obywatelstwa Rzymskiego 2. było formalistyczne i sztywne
|
|
|
kogo powoływano w postępowaniu procesowym gdzie jedna ze stron nie była obywatelem rzymskim inizia ad imparare
|
|
Magistratus (tu ważniejsza rola) powoływał rekuperatorów, udzielal im wskazówek, jak sprawa powinna być rozstrzygnięta, formułki te przybrały treść pisemną, ten rodzaj postępowania zaczeto używać miedzy Rzymianami w sporach opartych na dobrej wierze
|
|
|
na co dzielił się proces formułkowy? inizia ad imparare
|
|
1. in iure - 2. apud iudicem - przed sędziom prywatnym, charakter postępowania ustawowego albo opartego na władzy urzędnika republikańskiegi
|
|
|
Czym było postępowanie ustawowe w procesie formułkowym inizia ad imparare
|
|
takie które: 1. toczyło się w Rzymie, 2. miedzy obywatelami rzymskimi, pojedynczym sędzią 3. wyrok musiał zapaść w ciągu 18 miesięcy - wszystkie inne różniące sie to były postępowaniem opartym na władzy magistratury
|
|
|
Jak wyglądało wezwanie do sądu w procesie formułkowym (1) inizia ad imparare
|
|
1. Postepowanie formułkowego jak i legisakcyjne prowadziły przede wszystkim same strony (bez nich nie można było zacząć) 2. wezwanie do sądu było prywatne i ustne i w miejscu publicznym 3. powód mógł go doprowadzić siła 4. pozwany mógł być uratowany przez ręczyciela, która gwarantuje jego obecność w poźniejszym terminie
|
|
|
Jak wyglądało postawienie skargi w procesie formułkowym (2) inizia ad imparare
|
|
1. powód musiał przedstawic pozwanemu 2 razy skarge, najpierw pozasądownie a pozniej ponownie przed pretorem (skarga mogła być niezwiązana ze wcześniejszą) 3. równocześnie powód wystepował do pretora z wnioskiem w udzielenie mu odpowiedniej skargi
|
|
|
co robił magistratus przed procesem? inizia ad imparare
|
|
1. kompetencje magistratury i sędziego 2. jaka skarga może być stosowana w jakim przyoadku - wtedy eliminował błahe powództwa albo kierował sprawe do dalszrgo postępowania
|
|
|
Jakie sposoby zachowania mógł wybrać pozwany? inizia ad imparare
|
|
1. uznanie roszczenia powoda (confessio) 2. zachowanie bierne indefensio 3. wdanie sie w spór przez: zanegowanie (negatio) (bezpodstawne - dwukrotne zasądzenie kwoty) lub podniesienie zarzutu procesowego (exceptio) lub ugoda (transactio)
|
|
|
czym jest wniesienie zarzutu procesowego inizia ad imparare
|
|
czyli ekscepcja - np zarzut podstępu, pozwany mógł uchylić się od skutków zobowiązania zaciągniętego pod wpływem podstępu ze strony kontrahenta.
|
|
|
Jak dzielono wniesienie zaurzutu procesowego? (ekscepcji) inizia ad imparare
|
|
1. Exceptiones peremptoriae - niweczą roszczenie 2. Exceptiones dilatoriae - opóźniały roszczenie
|
|
|
czym było Litis contestatio? inizia ad imparare
|
|
1. koncowa faza in iure 2. dochodziło do formalnego zawiązania sporu 3. akt gdzie ustalano tresc i podstawe prawną zoszczenia powoda 4. pretor wyznaczał prywatnego sędziego za zgodą stron 5. powód przy pretorze dawał pozwanemu pisemną formułke o sporze
|
|
|
jakie skutki miało litis contestatio? inizia ad imparare
|
|
1. roszczenie powoda wygasało i powstawało nowe, które uprawniało pod koniec apd iudicem wyrok opartego na treści formułki procesowej 2. konsumpcja skargi powodowej - powód nie mógł wnieść w tej samej sprawie powództwa
|
|
|
Czym jest formułka procesowa? inizia ad imparare
|
|
1. zwięzły program, instrukcja działania 2. treść zapisana przez pretora na piśmie 3. zawierała wszystkie niezbedne informacje dla sędziego
|
|
|
Z czego sie składa formułka procesowa? inizia ad imparare
|
|
1. Na początku umieszcza się nominatio (wyznaczenie sędziego) 2. składa się z dwóch częsci, zazwyczaj dwóch: zwyczajnej i nadzwyczajnej
|
|
|
co zaliczano do zwyczajnej części formułki procesowej a co do nadzwyczajnej? inizia ad imparare
|
|
1. zwyczajna - Intentio, condemnatio, demonstratio, adiudicato 2. nadzwyczajna - exceptio, praescriptio
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. część formułki procesowej 2. zawierała żądanie powoda i podstawe skargi 3. mogła być oznaczona lub nieoznaczona (zaleznie od tego czy powód żądał określonej sumy pieniężnej czy oznaczonej rzeczy
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. część formułki 2. sędzia otrzymywał w niej władze zasądzenia lub uwolnienia pozwanego 3. w legisakcyjnym i formułkowym zasądzenie wyroku było pieniężne 4. mogła być podana kwota albo mógł ją ustalić sąd
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. część formułki 2. sumaryczny opis zdarzenia prawnego, na którym opierało sie żądanie powoda 3. umieszczano ją przed intentio
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. część formułki 2. pozwała sędziemu przysądzić rzecz jednej ze stron
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. część formułki 2. była po intentio 3. zawierała zarzut procesowy 4. umieszczano ją na wniosek pozwanego, tylko wyjątkowo z urzędu
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. część formułki 2. nadzwyczajna klauzula 3. umieszczana na początku na korzyść powoda (praescriptio pro actore) - ograniczała przedmiot żądania, przez co jego wyłączona część nie podlegała konsupmcji, mogła być przedmiotem nowej skargi lub na korzyść pozwanego (praescriptio pro reo) - klauzule umieszczane na korzyść pozwanego
|
|
|
RODZAJE SKARG W PROCESIE FORMUŁKOWYM inizia ad imparare
|
|
|
|
|
Na czym polegało actiones in rem? inizia ad imparare
|
|
1. Skarga osobowa 2. ochrona wierzytelności wynikających ze zobowiązań 2. kierowane do określonej osoby bedącej dłużnikiem
|
|
|
Na czym polegało actiones in personam? inizia ad imparare
|
|
1. skargi o charakterze rzeczowym 2. ochrona bezwzględnych praw do władztwa nad rzeczami np spadek albo dzieci
|
|
|
Na czym polegało actiones poenales? inizia ad imparare
|
|
1. powódzwa karne 2. do dochodzenia zapłaty tytułem kary za delikt 3. zasądzenie było wielokrotnością wyrządzonej szkody (2,3 lub 4)
|
|
|
Na czym polegało Actiones rei persecutoriae inizia ad imparare
|
|
1. do restytucji rzeczy lub do dochodzenia wyrównania szkody majątkowej
|
|
|
Na czym polegało actiones mixtae inizia ad imparare
|
|
1. do dochodzenia sprawcy czynu niedozwolonego wyrównania szkody i do zasądzenia kary pieniężnej za delikt
|
|
|
Na czym polegało actiones privatae inizia ad imparare
|
|
1. przysługiwały tylko określonym osobom 2. chroniły roszczenia prywatne (np. skarga właściela rzeczy o jej wydanie)
|
|
|
Na czym polegało actiones populares? inizia ad imparare
|
|
1. mogły być wnoszone przez każdego obywatela 2. do dochodzenia kary prywatnej (np. za stworzenie zagrożenia mogącego wyrządzić szkode komuś)
|
|
|
Na czym polegało Actiones arbitrariae inizia ad imparare
|
|
1. zawierały dodatkową klauzule 2. nakazywały dobrowolne wydanie powodowi spornej rzeczy albo kasy za to
|
|
|
Jak wyglądało apud iudicem w procesie formułkowym? inizia ad imparare
|
|
1. ustne, jawne, wolne od formalności 2. kierował sędzia prywatny 3. w odróżnieniu od in iure obecność stron nie była konieczna 4. sędzia swobodny do oceny ale musiał przestrzegać reguł (np. ciężar przeprowadzenia dowodu - wine musi udowodnić ten kto twierdzi)
|
|
|
Co gdy pozwany zgłaszał zarzut procesowy? inizia ad imparare
|
|
Pozwany stawał się powodem, musiał udowodnić fakty, przechodził na niego ciężar dowodu
|
|
|
jak sędzia wykonywał wyrok? inizia ad imparare
|
|
1. badał zeznania świadków, opinie biegłych, dokumenty 2. mógł odmówić wydania zostrzygnięcia - pretor powoływał inne 3. ustnie, w obecności stron 4. nie musiał uzasadniać wyroku 5. wyrok był prawomocny, nie mógł być zaskarżony do wyższej instancji
|
|
|
jaki charakter miał wyrok sędziego inizia ad imparare
|
|
1. deklaratoryjny - utwierdzał obecny stan prawny 2. konstytutywny - tworzył nową sytuacje prawną
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. gdy pozwany po upływie terminu od wydania wyroku nie zapłacił ustalonej sumy, powód mógł wnieść specjalne powództwo egzekucyjne co prowadziło do nowego procesu 2. gdy pozwany uznał wyrok pretor upoważniał powoda do rozpoczęcia egzekucji 3. dzielono na osobistą i majątkową
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. nieskomplikowana i sprawna 2. pretor na prośbe zapoznawał się ze sprawą i wydawał postanowienie aby zapobiec powstaniu sporu w przyszłości
|
|
|
Jakie były środki ochrony pozaprocesowej inizia ad imparare
|
|
1. interdykt 2. restitutio in integrum 3. mission in possessionem
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. nakazywał określone działanie lub zaniechanie 2. jeśli adresat nie podporządkował się to wszczynano postępowanie
|
|
|
na co dzielono interdykty inizia ad imparare
|
|
1. restytutoryjne - nakazanie rzeczy pozytywnej (np zwrot rzeczy 2. ekshibitoryjne - zmuszenie do okazania czegoś lub kogoś 3. prohibitoryjne - zabraniały pewnego postępowania
|
|
|
Czym było restitutio in integrum? inizia ad imparare
|
|
1. przywrócenie do stanu poprzedniego na prośbe osoby, która doznała szkody 2. dla osób dojrzałych ale do 25 roku życia albo dla ofiar podstępu lub groźby
|
|
|
Czym było missio in possessionem inizia ad imparare
|
|
1. pretor na wniosek zainteresowanej strony wprowadzał pewną osobę w posiadanie rzeczy lub majątku pozwanego aby przymusić go do określonego zachowania 2. było to raczej tymczasowe
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. sędzia był urzędnikiem państwowym reprezentującym cesarza 2. strony nie miały wpływu na jego wybór 3. nie było podziału na dwie fazy (było ono w całosci przeprowadzane przed sędzią 4. pozew był urzędowy i pisemny 5. doręczał go urzędnik sądowy
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. lilis contestalio było na początku procesu, po przedstawieniu roszczenia przez powoda i pozwanego, nie powodowało konsumpcji skargi powodowej 2. sędzia nie był skrępowany tręścią formułki procesowej 3. rozstrzygał na podstawie dowodów z urzędu co w formułkowym patrzył na dowody dane przez strony
|
|
|
inizia ad imparare
|
|
1. sędzie wiązaly przepisy z oceną dowodów 2. wyrok nie musiał opiewać na wartość pieniężną, mógł byc też zwrot lub spełnienienświadczenia 3. wyrok był na piśmie 4. można było sie odwołać do wyższej instacji 5. pojawili się urzędnicy egzekucyjni 6. dominowała egzekucja syngularna -dokonywana na części majątku 7. miejscem procesu były pomieszczenia zamkniete 8. strony wnosiły opłaty sądowe
|
|
|
Jak wyglądał przebieg postępowania w procesie kognicyjnym inizia ad imparare
|
|
1. pozwanie do sądu (urzędowe, pisemne, doręczane przez urzędnika sądowego) 2. pozwany powinien ustosunkować się do pozwu na piśmie 3. powinien złożyć zapłate że stawi się w terminie na rozprawie 4. gdy któras ze stron sie nie pojawiła kontynuowano proces
|
|
|
Jak wyglądała ocena środków dowodowych przez sędzie w procesie kognicyjnym inizia ad imparare
|
|
1. zasady swobodnej oceny dowodów zastąpiona zasadą legalnej oceny środków dowodowych 2. dowody z dokumentów miały większe znaczenie 3. ograniczono wage zeznań świadków 4. zeznania jednego świadka były nieważne
|
|
|
Jak wyglądał wyrok i apelacja w procesie kognicyjnym inizia ad imparare
|
|
1. wyrok na piśmie 2. odczytywany na publicznym posiedzeniu sądu 3. Nie musiało być zasądzenie pienieżne 4. można było sie odwołać do wyższej instancji, wtedy wyrok był w zawieszeniu
|
|
|
Jak wyglądała egzekucja w procesie kognicyjnym? inizia ad imparare
|
|
1. przeprowadzał je organ władzy państwowej (egzekutor) 2. podstawą była egzekucja majątkowa zazwyczaj syngularna
|
|
|