17.5 Prawoznawstwo - wykładnia prawa

kształtowanie katalogu dyrektyw interpretacyjncyh

należy przede wszystkim do DOKTRYNY i ORZECZNICTWA, prawodawca formułuje je tylko w wyjątkowych przypadkach

podział dyrektyw interpretacyjnych

1 dyrektywy językowe 2 dyrektywy pozajęzykowe (funkcjonalne i systemowe)

dyrektywy językowe

na ich podstawie formułuje się NAKAZ DO INTERPRETATORA, by odtwarzając normy z przepisów posługiwał się REGUŁAMI JĘZYKA TEKSTÓW PRAWNYCH - zarówno regułami języka etnicznego jak i budowy tekstów prawnych

dyrektywy językowe - 1 grupa

wskazują jak na podstawie przepisów budować wypowiedzi normokształtne - wypowiedzi o konstrukcji normy postępowania

przepis głoszący, że A czyni C - grupa 1

interpretować jako formułujący NAKAZ czynienia C

przepis głoszący, że A NIE CZYNI C - grupa 1

interpretować jako formułujący ZAKAZ czynienia C

przepis głoszący, że A czyni Ck, a Ck ma charakter czynności konwencjonalnej - grupa 1

interpretować jako udzielający A upoważnienia do dokonania czynności konwencjonalnej tego typu i formułujący NAKAZ skorzystania z tego upoważnienia

przepis głoszący, że A MOŻE czynić Ck - grupa 1

interpretować jako udzielający upoważnienia do dokonania Ck z pozostawieniem A swobody decyzji co do skorzystania z upoważnienia

przepis głoszący, że sprawca określonego czynu podlega określonej karze - grupa 1

dwie normy: 1 norma zawierająca ZAKAZ dokonywania tego czynu 2 norma NAKAZUJĄCA wymierzyć karę temu, kto owego zakazanego czynu się dopuści

dyrektywy językowe - grupa 2

przekształcają uzyskane wypowiedzi normokształtne w pełni rozwiniętą i doprecyzowaną NORMĘ POSTĘPOWANIA

domniemanie języka potocznego - grupa 2

jęz. reguła wykładni, stwierdza że zwrotom interpretowanym BEZ DOSTATECZNYCH POWODÓW nie przypisuje się swoistego znaczenia prawnego, ale gdy się je ustali, to należy się nim posługiwać ZAWSZE

znaczenie zwrotu interpretowanego ustalone w DEFINICJI LEGALNEJ - grupa 2

zwrot w całym tekście prawnym ma KONSEKWENTNIE to samo znaczenie

brak definicji legalnej interpretowanego zwrotu - grupa 2

1 należy nadać znaczenie określone regułami JĘZYKA POTOCZNEGO 2 o znaczeniu w j. powszechnym należy zdecydować przy użyciu SŁOWNIKA J. POLSKIEGO 3 zwrot ma więcej niż jedno znaczenie - wybór tego, które wskazane jest jako PIERWSZE

zakaz wykładni homonimicznej - grupa 2

jęz. reguła wykładni, nakazuje RÓWNOKSZTAŁTNYM zwrotom przypisywać konsekwentnie TAKIE SAMO ZNACZENIE

zakaz wykładni synonimicznej - grupa 2

jęz. reguła wykładni, nakazuje RÓŻNOKSZTAŁTNYM zwrotom przypisywać ODMIENNE znaczenia

zakaz wykładni per non est - grupa 2

jęz. reguła wykładni - każde słowo użyte w tekście artykułowanym należy traktować jako NIEZBĘDNE dla zrekonstruowania co najmniej jednej normy postępowania

adresat normy wskazany przez określenia "ktoś", "obywatel" - grupa 2

nalezy przyjąć, że dana norma jest adresowana do wszystkich, którzy posiadają STOSOWNĄ CECHĘ

przepisy nie precyzują okoliczności podjęcia zachowania będącego obowiązkiem - grupa 2

należy przyjąć, że dany obowiązek należy spełnić WE WSZYSTKICH OKOLICZNOŚCIACH

pewien podmiot wydaje akt normatywny "W UZGODNIENIU" z innym podmiotem - grupa 2

należy przyjąć, że oba podmioty MUSZĄ DOJŚĆ DO POROZUMIENIA co do treści aktu

pewien podmiot wykonuje czynność "po zasięgnięciu opinii" innego podmiotu - grupa 2

należy przyjąć, że podmiot 1 ma obowiązek zasięgnięcia opinii podmiotu 2, ale nie ma obowiązku jej uwzględniania

wykładnia aksjologiczna

wykładnia dokonywana na podstawie systemu aksjologicznego prawodawcy - zespołu uznawanych przez prawodawcę wartości

potwierdzenie rezultatu wykładni językowej poprzez wskazanie wartości uzasadniających tę normę

jeżeli po zastosowaniu jęz. dyrektyw interpretator otrzyma 1-znaczną normę postępowania z uzasadnieniem aksjologicznym i spójną -> KONIEC procesu odtwarzania normy

interpretowany tekst jest wieloznaczny - użycie dyrektyw jęz. pozwala na sformułowanie więcej niż 1 normy postępowania

1 argumentum ab absurdum 2 jeżeli takich norm jest więcej niż jedna, to rezultatem wykładni powinna być ta z NAJSILNIEJSZYM UZASADNIENIEM AKSJOLOGICZNYM

argumentum ab absurdum

wybór normy - ostatecznego wyrazu woli prawodawcy polega na: 1 odrzuceniu norm bez uzasadnienia aksjologicznego albo z przeciwuzasadnieniem, jeżeli po tym zabiegu pozostanie jedna norm - to będzie OSTATECZNY WYNIK WYKŁADNI

niejasność tekstu prawnego

sytuacja, gdy reguły językowe wykładni nie są wystarczające do zakończenia procesu interpretacji

pytania powstałe w toku czynności interpretacyjnych - 1

czy norma zawarta w przepisach nakłada obowiązki tylko na podmioty w sposób niebudzący wątpliwości jako ADRESACI, czy też na TE PODMIOTY ORAZ IM PODOBNE?

pytania powstałe w toku czynności interpretacyjnych

czy obowiązki te powinny być realizowane jedynie w okolicznościach NIEWĄTPLIWIE WSKAZANYCH przez normę, czy TYCHŻE OKOLICZNOŚCIACH ORAZ IM PODOBNYCH?

pytania powstałe w toku czynności interpretacyjnych - 3

czy przedmiotem obowiązku jest wyłącznie postępowanie niewątpliwie UJĘTE W NORMIE, czy też takie postępowanie oraz POSTĘPOWANIE PODOBNE

pytania powstałe w toku czynności interpretacyjnych - odpowiedzi

odpowiada na nie wykładnia ANALOGIA LEGIS poprzez użycie ARGUMENTUM A SIMILI albo ARGUMENTUM A CONTRARIO

argumentum a simili (z podobieństwa)

jeśli zostanie stwierdzone, że ELEMENTY PODOBNE odpowiadają systemowi wartości prawodawcy - wynikiem wykładni będzie norma obejmująca elementy z pasa nieostrości odpowiednich ustaw

argumentum a contrario (z przeciwieństwa)

jeśli podobieństwa konstruujące normę o szerszym zakresie zastosowania lub normowania NIE ZNAJDUJĄ UZASADNIENIA w ocenach prawodawcy, odrzucamy wynik takiej wykładni i przyjmujemy jako obowiązującą normę pierwszego rodzaju