14.2 Prawoznawstwo - źródła prawa

typy aktów normatywnych

1 konstytucja 2 ustawy konstytucyjne 3 umowy międzynarodowe 4 ustawy i akty o mocy ustawy 5 akty wykonawcze 6 akty prawa miejscowego

konstytucja w hierarchii

akt prawny znajdujący się na szczycie hierarchii aktów normatywnych obowiązujących w danym systemie prawnym

zasada konstytucjonalizmu

zgodnie z nią podstawowe elementy ustrojowe państwa oraz gwarancje praw i wolności jednostki powinny być ujęte w konstytucji, a nadto winny istnieć mechanizmy skutecznego jej przestrzegania i bezpośredniego stosowania

konstytucja jako akt normatywny

1 najwyższa moc prawna 2 szczególny zakres regulacji 3 uchwalana i zmieniana w specjalnej procedurze 4 charakterystyczna nazwa

szczególny zakres regulacji

1 wyznaczenie ogólnych zasad ustroju państwa, 2 określenie ustroju naczelnych organów państwa, ich kompetencji i relacji 3 określenie podstawowych praw, wolności i obowiązków jednostki

zgodność proceduralna

akty muszą być wydane przez podmiot upoważniony przez Konstytucję i w określonej procedurze

zgodność treściowa

akty normatywne nie mogą zawierać norm niezgodnych z normami konstytucyjnymi

konstytucja sztywna

konstytucja, w przypadku której występuje trudniejsza procedura zmiany niż w przypadku ustawy

konstytucja elastyczna

konstytucja, w przypadku której występuje procedura zmiany taka jak w przypadku ustaw

ustawa konstytucyjna

1 ma taką samą moc prawną jak konstytucja 2 reguluje np. fragment materii konstytucyjnej

umowy międzynarodowe

1 ratyfikowane przez Prezydenta za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie 2 ratyfikowane przez Prezydenta bez uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie 3 zatwierdzone przez Radę Ministrów

umowy ratyfikowane przez Prezydenta za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie

WIELKA RATYFIKACJA - umowa ma pierwszeństwo przed ustawą

umowy ratyfikowane przez Prezydenta bez uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie

MAŁA RATYFIKACJA - ustawa ma pierwszeństwo przed umową

umowy międzynarodowe zatwierdzone przez Radę Ministrów

1 mają charakter prawa wewnętrznego - wiążą administrację publiczną 2 nie dotyczą praw i obowiązków obywateli

podział prawa UE

1 prawo pierwotne 2 prawo wtórne

prawo pierwotne UE

1 traktaty ustanawiające Wspólnoty Europejskie, 2 traktaty ustanawiające Unię Europejską, 3 traktaty rewizyjne, 4 traktaty o przystąpieniu nowych państw + protokoły 5 ogólne zasady prawa wspólnotowego

prawo wtórne UE

1 rozporządzenia 2 dyrektywy 3 inne akty - decyzje

rozporządzenia UE

akty normatywne mające charakter wiążący we wszystkich krajach UE, adresatami - PAŃSTWA oraz wszelkie podmioty przebywające w UE, stosowane BEZPOŚREDNIO, w razie kolizji z prawem krajowym mają PIERWSZEŃSTWO

dyrektywy UE

akty normatywne, adresatami są PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE, ich obowiązek sprowadza się do osiągnięcia stanu przewidzianego w dyrektywie, NIE są stosowane BEZPOŚREDNIO - wymóg implementacja, wyższa moc od ustaw

odwoływanie się przed sądem do dyrektyw UE

zasadniczo nie można powoływać się na dyrektywy, chyba że dyrektywa jest wystarczająco konkretna, a państwo nie implementowało jej w terminie w sposób właściwy

decyzje UE

akty UE, co do zasady adresowane do INDYWIDUALNIE OZNACZONYCH PODMIOTÓW

acquis communataire

cały dorobek prawny wspólnotowy UE - prawo pierwotne, wtórne, orzecznictwo TSUE, normy prawa zwyczajowego oraz wspólne europejskie wartości

ustawa w hierarchii

akt normatywny usytuowany w hierarchicznym systemie prawa na szczeblu bezpośrednio niższym od konstytucji

ustawa - cechy

1 akt uchwalany przez parlament (zasada wyłączności parlamentu w uchwalaniu ustaw) 2 szczególna procedura 3 uchwalona przez podmiot wskazany w konstytucji 4 nieograniczony przedmiotowo zakres regulacji

zakres regulacji ustawy

parlament może objąć regulacją ustawową każdą materię, której unormowania uzna za właściwe, pod warunkiem że regulacja nie będzie sprzeczna z konstytucją

materia ustawowa

zakres spraw zastrzeżonych do wyłącznej regulacji ustawowej np. status prawny jednostki, kompetencje organów państwa, kwestie budżetowe

ustawa organiczna

akt normatywny o mocy prawnej wyższej od ustaw zwykłych ale niższej od Konstytucji, zmieniany w specjalnej procedurze i reguluje doniosłe dziedziny spraw

kodeks

kodeksustawa, która w sposób wyczerpujący, oparty na spójnym zespole zasad, normuje jakąś rozległą, wyodrębnioną dziedzinę stosunków społecznych