1. Ogólne pojęcie przestępstwa

przestępstwo

1. czyn człowieka 2. zabroniony przez ustawę pod groźbą kary jako zbrodnia albo występek 3. bezprawny 4. zawiniony 5. społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy

podmiot przestępstwa

1. tylko osoba fizyczna 2. wyjątek w ustawie o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione

zachowanie człowieka jako element definicji przestępstwa

1. musi być zewnętrznym zachowaniem zależnym od woli człowieka

przymus bezwzględny

człowiek nie mógł mu się oprzeć, zachowanie pod jego wpływem nie było sterowane wolą człowieka, nie jest to czyn

przymus względny

polega na wywieraniu nacisku na wolę, ale nie wyklucza kierowania przez tę wolę zachowaniem człowieka np. groźba, tortury, jest to wciąż czyn

brak czynu przy zaniechaniu

zawsze gdy jest brak możliwości fizycznej zachowania się w sposób wymagany przez prawo

przestępstwo jako czyn zabroniony

czyn odpowiadający opisowi ustawowemu określonego typu przestępstwa

ustawowe znamiona przestępstwa

elementy opisu ustawowego typu przestępstwa, ich występowanie musi być stwierdzone, by mówić o popełnieniu przestępstwa

znamiona opisowe

znamiona, których stwierdzenie nie wymaga stosowania ocen, a ich zakres jest wyraźny - np. pieniądz, uderza

znamiona ocenne

wymagają przy ustalaniu ich występowania w czynie posługiwania się różnymi ocenami np. poniża, pornograficzny, wielkie rozmiary

przestępstwa nieumyślne

wykluczają się powołanie na prawny charakter działania - żaden przepis nie pozwala na wypełnienia znamion przestępstwa nieumyślnego

przełamanie bezprawności czynu

czasami przepisy karne pozwalają w pewnym zakresie na zachowanie wypełniające znamiona przestępstwa

przestępstwo z nieostrożności

oceniane jest tylko takie wypełnienie znamion przestępstwa, które wynikało z braku ostrożności sprawcy

nastąpienie negatywnego skutku pomimo zachowania wymaganej ostrożności

nie doszło do przedstępstwa nieumyślnego

Wina

suma przesłanek, które muszą zostać spełnione do poniesienia odpowiedzialności karnej

kiedy wina zachodzi?

gdy sprawcy można postawić zarzut z popełnienia danego czynu zabronionego

strona podmiotowa przestępstwa

przesłanka winy, oznacza zamiar popełnienia przestępstwa albo lekkomyślność lub niedbalstwo

formy winy

1. zamiar popełnienia przestępstwa 2. lekkomyślność 3. niedbalstwo

kto może ponieść winę?

tylko osoba, która osiągnęła określony wiek

ekskulpanty

okoliczności wyłączające winę: 1. niepoczytalność sprawcy 2. błąd 3. działanie na rozkaz 4. stan wyższej konieczności

wina w prawie karnym materialnym

personalna zarzucalność popełnionego czynu, jej granice określa ustawa - wskazuje przesłanki winy i okoliczności ją wyłączające

psychologiczna teoria winy

wina to stosunek psychiczny sprawcy do czynu zabronionego

normatywna teoria winy

istotą winy jest osobista zarzucalność popełnionego czynu

kompleksowa teoria winy

wina to ujemnie oceniony stosunek psychiczny sprawcy do czynu, przy czym umyślność i nieumyślność należą do tej samej istoty winy

czysta teoria normatywna winy

wina to sam zarzut nieumyślności lub umyślności, a sama umyślność i nieumyślność są składnikiem czynu

Społeczna szkodliwość czynu

1. przyjmujemy że typy zachowań z ustawy są społecznie szkodliwe 2. zdarza się że czyn formalnie narusza przepis karny, ale jego szkodliwość jest minimalna i nie jest przestępstwem

zbrodnia

czyn zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat albo karą surowszą

występek

czyn zagrożony karą przekraczającą 1 miesiąc pozbawienia wolności, ograniczenia wolności lub grzywny powyżej 30 stawek dziennych albo powyżej 5000 zł

wykroczenie

czyn, przy którym górne zagrożenie nie przekracza 1 miesiąca pozbawienia lub ograniczenia wolności, lub grzywny w wysokości 30 stawek dziennych lub 5 tys. zł

przestępstwa ze względu na formy winy

1. umyślna (zbrodnia, występek) 2. nieumyślna (występek, jeśli tak jest w przepisach)

milczenie ustawy o nieumyślności

przestępstwo jest umyślne

przestępstwa ze względu na forma czynu

1. przestępstwo z działania 2. przestępstwo z zaniechania 3. przestępstwa możliwe do popełnienia zarówno przez zaniechanie jak i działanie (np. fałszywe zeznania)

przestępstwa ze względu na wagę

1. zbrodnia 2. występek 3. wykroczenie

przestępstwa ze względu na znamię skutku

1. przestępstwa formalne (bezskutkowe) 2. przestępstwa materialne (skutkowe)

przestępstwo materialne

skutek należy do znamion przestępstwa

przestępstwo formalne

polega na określonym zachowaniu się

przestępstwa ze względu na typy

1. typ podstawowy 2. typ kwalifikowany (surowsza kara) 3. typ uprzywilejowany (lżejsza kara)

przestępstwa ze względu na tryb ścigania

1. publicznoskargowe (większość) 2. prywatnoskargowe 3. przestępstwa ścigane na wniosek dowódcy jednostki

przestępstwa prywatnoskargowe

zniesłaiwenie, zniewaga, naruszenie nietykalności cielesnej, ich ściganie jest sprawą prywatną

przestępstwa wnioskowe

przestępstwa publicznoskargowe do których ścigania jest wymagany wniosek pokrzywdzonego o ściganie np. groźba karalna, kradzież na rzecz osoby najbliżeszej